Ο αντίκτυπος της πτώσης των χρηματιστηρίων στην πραγματική οικονομία. Πως θα αντιδράσει η ΕΕ; Η Ελλάδα; – 8η Απριλίου 2025

Τέσσερα ερωτήματα για όσους ανησυχούν για τον αντίκτυπο της κατάρρευσης των χρηματιστηρίων στο διεθνές εμπόριο και τη διεθνή οικονομία, και αναρωτιούνται πώς πρέπει να αντιδράσει η Ευρώπη, πως πρέπει να αντιδράσει η Ελλάδα…

1^ο Ερώτημα: Πώς θα επηρεάσει η πτώση των τιμών των μετοχών το διεθνές εμπόριο;

Κατ΄αρχάς, οι τιμές των μετοχών έχουν ελάχιστη σχέση με το πραγματικό εμπόριο αγαθών. Η κατακόρυφη πτώση τους αντικατοπτρίζει περισσότερο τον τρόμο χρηματιστών (οι οποίοι χρησιμοποίησαν υπερτιμημένες μετοχές ως εχέγγυα για να δανειστούν περίπου $1 τρις με σκοπό τον τζόγο) παρά τις πραγματικές επιπτώσεις στο εμπόριο. Βέβαια, αν η πτώση των μετοχών γίνει αυτοτροφοδοτούμενη (κάτι που δεν διαφαίνεται) μπορεί να επιφέρει ανασφάλεια που συρρικνώνει τις επενδύσεις και επιβραδύνει την παραγωγή. Πρόβλεψή μου είναι ότι οι αρνητικές επιπτώσεις θα είναι πραγματικές, αλλά όχι τόσο δραματικές όσο οι πρόσφατες πτώσεις των τιμών στα χρηματιστήρια. Και κάτι άλλο: Η καραμπίνα του Τραμπ είναι δίκανη. Η μία κάννη εκτόξευσε δασμούς. Η δεύτερη θα πυροδοτήσει, κάποια στιγμή, υπέρογκες φοροελαφρύνσεις για τους πλούσιους. Όταν γίνει αυτό, να μην εκπλαγείτε όταν οι χρηματαγορές εκτοξευθούν και πάλι στα ουράνια σε μια θεαματική επίδειξη μαζικής ανακούφισης.

2^ο Ερώτημα: Οι δασμοί του Τραμπ θα σταματήσουν το παγκόσμιο εμπόριο να λειτουργεί όπως θα έπρεπε;

Πρόκειται για ερώτηση που θεμελιώνεται σε μια πλάνη: την πλάνη ότι το διεθνές εμπόριο λειτουργούσε ικανοποιητικά πριν το πλήξει ο Τραμπ με τους δασμούς του στις 2 Απριλίου. Δεν ισχύει! Από το 1971 ζούμε σ’ ένα απελπιστικά ανισόρροπο οικονομικό σύστημα που βασιζόταν, για τη σταθερότητά του, σε μη βιώσιμα, όλο και μεγαλύτερα,  αμερικανικά ελλείμματα: ένα έλλειμμα εμπορικό κι ένα έλλειμμα κρατικού προϋπολογισμού. Το γεγονός ότι το Σοκ του Τραμπ μπορεί να ήταν άκομψο, πράγματι σοκαριστικό και προβληματικό δεν σημαίνει ότι τα πράγματα πήγαιναν καλά πριν από τις 2 Απριλίου. Οι ανισορροπίες που επικρατούσαν έπρεπε να ανατραπούν όχι με τους τεράστιους δασμούς του Τραμπ αλλά με κατάργηση της λιτότητας και μεγάλες καθαρές επενδύσεις στην ΕΕ (και, παράλληλα, αύξηση εισοδημάτων στην Κίνα). Δεδομένης όμως της καθήλωσης μιας ταξικά άτεγκτης Ευρώπης στη λιτότητα για τους πολλούς και τον «σοσιαλισμό» για τους λίγους, μας προέκυψε ένας Τραμπ που με τους δασμούς του βάζει τέλος στον γερμανικό μερκαντιλισμό – κι όποιον πάρει ο Χάρος!

3^ο Ερώτημα: Πώς πρέπει να αντιδράσει η Ευρώπη;

Τα αρχικά νταϊλίκια της Ούρσουλα φον ντερ Λάγιεν γρήγορα ξεφούσκωσαν, όπως ήταν αναμενόμενο. Όταν έχεις πλεόνασμα 240 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Αμερική ετησίως, δεν μπορείς να κερδίσεις έναν εμπορικό πόλεμο. Τελεία και παύλα. Το μόνο πράγμα που μπορείς και ΠΡΕΠΕΙ να κάνεις είναι να εγκαταλείψεις το δικό σου μερκαντιλιστικό μοντέλο. Η μόνη εναλλακτική είναι η στασιμότητα και η συνεχής κατρακύλα στην ασημαντότητα. Το μόνο που μπορεί να κάνει η Ευρώπη απέναντι στον Τραμπ είναι εκείνο που έχει καταστήσει τον εαυτό της ανίκανο να κάνει: να εξισορροπήσει τη δική της, την ευρωπαϊκή, οικονομία, ώστε να σταματήσει να βασίζεται για την ζήτηση προϊόντων της στα τεράστια πλεονάσματα προς την Αμερική – πλεονάσματα που απαιτούσαν χαμηλούς μισθούς, άρα χαμηλή εγχώρια ζήτηση, άρα χαμηλές επενδύσεις. Με απλά λόγια, η Ευρώπη χρειάζεται πρόσθετες εγχώριες επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 700 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως – κάτι που, ωστόσο, απαιτεί από την Ευρώπη να κάνει εκείνο που το Βερολίνο αρνήθηκε σταθερά να κάνει όταν ήταν πολιτικά δυνατό με αποτέλεσμα να μην είναι πλέον πολιτικά δυνατό: μια δημοσιονομική και μια πολιτική ένωση.

4^ο Ερώτημα: Κι εμείς; Η Ελλάδα;

Δεδομένης της αποδεδειγμένης ανικανότητας της ΕΕ να ξεφύγει από την σκοτοδίνη που την οδηγεί στην μόνιμη στασιμότητα και την όλο και βαθύτερη κρίση, καθήκον μας είναι η απαγκίστρωση από την ευρωζωνική οικονομία και η χάραξη δική μας οικονομικής πολιτικής. Ένα πρόταγμα που μόνο το ΜέΡΑ25 τολμά να συζητήσει και για το οποίο, συστηματικά, δαιμονοποιούμαστε – κάτι για το οποίο είμαστε περήφανοι!