Αποδομώντας στη Βουλή τον Νόμο Κεραμέως για τα Πανεπιστήμια

Όταν αντιμετωπίζουμε ένα τόσο ογκώδες νομοσχέδιο το ζητούμενο για όλες και όλους εμάς στο Κοινοβούλιο θα έπρεπε να είναι ένα: Η παραγωγή και η διάχυση της δύσκολης γνώσης. Αυτό κάνει το πανεπιστήμιο. Αντίθετα, ο Νόμος Κεραμέως πλήττει ανεπανόρθωτα την παραγωγή και τη διάχυση της δύσκολης γνώσης.

Θα επικεντρωθώ σε τέσσερα ζητήματα, σχετικά με την παραγωγή και τη διάχυση της δύσκολης γνώσης: Στη διοίκηση των πανεπιστημίων, στη γνώση αυτή καθ’ αυτή που είναι το προϊόν του δημόσιου πανεπιστημίου, στους φοιτητές, και στο προσωπικό – μέλη ΔΕΠ και ερευνητές.

Πριν έρθω σε αυτό, ένα σχόλιο, κυρία Κεραμέως: Από την αρχή της κοινοβουλευτικής σας θητείας υπόσχεστε επιτελικό κράτος. Όμως, καταθέτετε ένα νομοσχέδιο το οποίο δεν συνάδει με αυτήν την υπόσχεση. Κάνετε micromanagement.Είναι σαν να έχει γραφτεί από Υπουργό Παιδείας που θέλει να λύσει όλα τα προβλήματα του πανεπιστημίου από το Υπουργείο Παιδείας. Διατάξεις, υποδιατάξεις, παραϋποδιατάξεις, που προσδιορίζουν και καθορίζουν τα πάντα μέσα στο πανεπιστήμιο. Αυτός είναι ο χειρότερος συνδυασμός υδροκεφαλισμού, κρατισμού από τη μια μεριά και μιας αγοραίας αντίληψης, στην οποία θα έρθω αμέσως μετά.

Ξεκινώ από τη διοίκηση. Κυρία Κεραμέως, η ακαδημαϊκή ελευθερία, η ελευθερία του διδάσκοντα, του ερευνητή, δεν είναι πολυτέλεια, δεν είναι προνόμιο για μας τους καθηγητές. Είναι προαπαιτούμενο για την παραγωγή της δύσκολης και χρήσιμης γνώσης. Η σημερινή αιρετική σκέψη είναι η επιστημονική αλήθεια του μέλλοντος, το οποίο σημαίνει ότι το πανεπιστήμιο πρέπει να θεραπεύει αιρετική σκέψη αν είναι να προσφέρει επιστημονικά χρήσιμη -και οικονομικά χρήσιμη- γνώση στο μέλλον.

Ο νόμος – πλαίσιο του 1982, που εισήγαγε η πρώτη Κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου – και καλό θα ήταν να υπάρχει ένα ΠΑΣΟΚ να υπερασπιστεί εκείνον το σπουδαίο νόμο πλαίσιο του 1982, αλλά δεν υπάρχει, δυστυχώς – τι έκανε; Εισήγαγε μια πολύ σημαντική τομή: Την οριζόντια από τα κάτω διαχείριση των πανεπιστημίων εντός της κοινότητας εκείνων που θεραπεύουν το κάθε γνωστικό αντικείμενο. Από εσάς βλέπουμε μια αντικατάσταση της οριζόντιας από τα κάτω διαχείρισης, με μια κάθετη από τα πάνω διαχείριση εναντίον της κοινότητας εκείνων που θεραπεύουν το γνωστικό αντικείμενο, κόντρα στην κοινότητα των διδασκόντων της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Γιατί το λέω αυτό; Πάρτε το Συμβούλιο Διοίκησης. Προτείνετε να εκλέγονται έξι μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης τα οποία μετά θα κάθονται γύρω από ένα τραπέζι με τον Πρύτανη και θα διορίζουν άλλα πέντε. Δηλαδή, για φανταστείτε το αυτό λίγο πώς θα λειτουργεί. Θα έχεις τον καθηγητή Βιολογίας, την καθηγήτρια από το Πολυτεχνείο, καθηγητές Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, καθηγητή Φιλοσοφίας -έξι άτομα, με διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα μεταξύ τους- και τι θα κάνουν; Μεταξύ τους θα επιλέξουν πέντε άτομα, τα οποία θα προστεθούν σε αυτούς τους έξι, για να γίνουν οι έντεκα του Συμβουλίου Διοίκησης.

Τι σημαίνει αυτό; Πρώτον, ο καθένας και η καθεμία μας έχουμε την τάση –δεν είναι κριτική αυτό, περιγραφή είναι- να αναπαράγουμε τις δικές μας προκαταλήψεις, απόψεις, δηλαδή τον εαυτό μας. Για παράδειγμα, αν ήμουν εγώ ένας από τους έξι θα επέλεγα κάποιον από το Σικάγο Ελληνοαμερικανό, από το Λονδίνο, με του οποίου τα χνώτα ταιριάζουμε – έτσι γίνεται. Είναι απολύτως λογικό αυτό. Και τελικά θα έχεις έξι ανθρώπους, με εντελώς διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα, να διορίζουν άλλους πέντε, που μπορεί και αυτοί να έχουν εντελώς διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα κι έτσι συγκροτείται ένα Συμβούλιο Διοίκησης. Αυτοί οι πέντε, δηλαδή, από τους έντεκα, δεν έχουν εκλεγεί από ανθρώπους με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο με αυτούς. Άρα, ποιος τους κρίνει; Εγώ που είμαι οικονομολόγος θα κρίνω έναν γιατρό; Μπορώ να τον κρίνω; Αν μου δώσετε το δικαίωμα με το νόμο και μου το επιβάλλετε, θα το κάνω, αλλά, κατ’ αρχάς, αυτό σημαίνει ότι η ιατρική κοινότητα δεν επιλέγει άνθρωπο που θα είναι στο Συμβούλιο Διοίκησης για να εκφράζει απόψεις που έχουν να κάνουν με τις ιατρικές σχολές. Αυτό είναι παράλογο, κυρία Υπουργέ.

Και τι θα κάνει αυτό το Συμβούλιο Διοίκησης; Ωραία, λοιπόν, συγκροτείται. Μετά τι θα κάνει; Θα διορίζει –λέει- τους κοσμήτορες.  Θα έρχεται, δηλαδή, αυτό το ετερογενές συνονθύλευμα ανθρώπων, ο βιολόγος, ο ένας, ο άλλος, κ.λπ. και θα διορίζουν τον κοσμήτορα της Σχολής Οικονομικών Επιστημών – και αναφέρομαι στις οικονομικές επιστήμες γιατί τις ξέρω καλά. Με άλλα λόγια, ο κοσμήτορας των οικονομικών επιστημών, ο κοσμήτορας της γεωλογίας, θα έχει διοριστεί από ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με τις οικονομικές επιστήμες ή με τη γεωλογία.

Είναι δυνατόν να το υποστηρίζετε αυτό; Από πάνω προς τα κάτω; Δεν είναι η κριτική μας μια κριτική που βασίζεται σε ένα πνεύμα αντιρρησίας. Δεν υπάρχει λογική συνέπεια σε αυτό που λέτε, πέραν της χειραγώγησης του πανεπιστημίου και της δημιουργίας μιας ασφυκτικής κλίκας διοικούντων, managers.

Πάμε τώρα στο προϊόν του πανεπιστημίου, που για μας πρέπει να είναι η δύσκολη αιρετική γνώση, γιατί μόνο αυτή προσφέρει αξία είτε χρήσης είτε βιωματική είτε αργότερα και ανταλλακτική στη μελλοντική κοινωνία, στην κοινωνία του μέλλοντος. Θέλω να σας δώσω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα. Ένας πολύ σπουδαίος μαθηματικός, ο Leonard Dickson -πέθανε το 1954- από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους της θεωρίας των αριθμών, λίγο πριν πεθάνει, στα απομνημονεύματά του είχε γράψει, στο Πανεπιστήμιο του Cambridge: «Ευχαριστώ το Θεό -είχε πει- που η θεωρία των αριθμών -το γνωστικό του αντικείμενο- δεν έχει μαγαριστεί ακόμα από καμία εφαρμογή κι έτσι κανένας επιχειρηματίας δεν νοιάζεται γι’ αυτά που κάνω». Αυτό το είπε ο Dickson για τη θεωρία των αριθμών.

Ξέρετε, η θεωρία των αριθμών τελικά απεδείχθη ότι έχει εφαρμογές. Ο Dickson δεν το πίστευε, νόμιζε ότι ήταν σαν το σκάκι. [Το σκάκι είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον, ακονίζει το μυαλό, αλλά είναι παντελώς “άχρηστο”. Όποιος επιχειρηματίας ή όποιος στρατηγός εφαρμόσει στρατηγικές στη βάση του σκακιού είναι επικίνδυνος, σωστά;] Έτσι νόμιζε ο Dickson για τη θεωρία των αριθμών. Όμως, αυτήν τη στιγμή, στο λάπτοπ που έχετε μπροστά σας, κυρία Κεραμέως, δεν θα λειτουργούσε, το web banking σας ή η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του δημοσίου, δεν θα λειτουργούσαν, τίποτα δεν θα λειτουργούσε στο διαδίκτυο χωρίς την κρυπτογράφηση που στηρίχτηκε –χτίστηκε- πάνω στη θεωρία των αριθμών που ένας από τους πρωτοπόρους της θεωρούσε ότι δεν είχε καμία εφαρμογή.

Γιατί το λέω αυτό; Γιατί αν ο κ. Dickson σπούδαζε και ερευνούσε σ’ ένα σύστημα σαν αυτό που δημιουργεί  ο νόμος σας, δεν θα είχε πρόσβαση σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών, σε διδακτορικό ούτε καν θα τον προσλάμβαναν -σε καμία περίπτωση δεν θα τον προσλάμβαναν- γιατί το γνωστικό του αντικείμενο δε θα έβρισκε ποτέ χρηματοδότηση ούτε από την αγορά ούτε και κάποιος φοιτητής θα πήγαινε να δώσει δίδακτρα για να σπουδάσει κάτι που ο ίδιος ο καθηγητής Dickson θεωρούσε ότι δεν έχει καμία απολύτως εφαρμογή στην οικονομία και στην κοινωνία.

Αυτό, κυρία Κεραμέως, είναι το Παράδοξο της Δύσκολης γνώσης. Το παράδοξο της μονάκριβης, ανεκτίμητης, δύσκολης γνώσης. Και ποιο είναι το παράδοξο; Το εξής: Η γνώση που τελικά δημιουργεί τεράστια κέρδη -γιατί τα κέρδη που προέκυψαν από τις θεωρίες του Ντίξον ανέρχονται στα τρισεκατομμύρια δολάρια ή και ευρώ, – η γνώση, λοιπόν, δεν θα είχε παραχθεί ποτέ εάν η έρευνα του ερευνητή κρινόταν στη βάση της πιθανότητας να είναι επικερδής.

Η δύσκολη γνώση είναι κάτι σαν την πραγματική καλοσύνη: μόνο ως αυτοσκοπός μπορεί να υπάρξει.  Δηλαδή η πραγματική καλοσύνη μόνο ως αυτοσκοπός είναι δυνατή. Αν κάνεις το καλό για να κερδίσεις κάτι δεν κάνεις το καλό αλλά το ωφέλιμο – επενδύεις για δικό σου όφελος. Ο μόνος τρόπος να κάνεις το καλό είναι για να “το ρίξεις στον γιαλό». Έτσι και η έρευνα και η σοβαρή γνώση: Δεν μπορούν να έχουν ωφελιμιστικά κίνητρα. Η πραγματικά ακριβή και δύσκολη γνώση είναι εκείνη η οποία γίνεται ως αυτοσκοπός. Η εμπορευματοποίηση της έρευνας μετατρέπει ένα ανεκτίμητο προϊόν σε μια απαξιωμένη υπηρεσία.

Επανέρχομαι, λοιπόν, κυρία Υπουργέ. Η ακαδημαϊκή ελευθερία δεν είναι πολυτέλεια, δεν είναι προνόμιο για εμάς τους πανεπιστημιακούς. Η ακαδημαϊκή ελευθερία από την εξουσία του κεφαλαίου, η πραγματική ελευθερία από την εξουσία του κράτους είναι προαπαιτούμενο για την επιστημονική γνώση.

Η αιρετική άποψη του σήμερα, όπως είπα και πριν, είναι η επιστημονική κατάκτηση του αύριο. Όμως, οι μάνατζερς από τη μια μεριά, είτε είναι μάνατζερς στον ιδιωτικό τομέα είτε στον δημόσιο, και οι αγορές από την άλλη δεν θα χρηματοδοτήσουν ποτέ την αιρετική σκέψη που θα παράξει τη σοβαρή, πανάκριβη, σημαντική επιστημονική γνώση.

Θα με ρωτήσετε: Καλά, δεν πιστεύετε στη διασύνδεση της οικονομίας με το πανεπιστήμιο; Την πιστεύουμε. Να σας δώσω, όμως, παραδείγματα για το πώς την βλέπουμε εμείς. Λέμε ναι στην πρακτική εξάσκηση των προπτυχιακών, ναι στο να υπάρχουν αυτό που λέτε εσείς βιομηχανικά διδακτορικά, όπου κάποιος δουλεύει και σε μια επιχείρηση, σε ένα εργοστάσιο, σε μια φαρμακοβιομηχανία και ταυτόχρονα κάνει το διδακτορικό του ή το διδακτορικό της στο πανεπιστήμιο. Λέμε ναι στα spinoffs. [Μου αρέσει να βλέπω καθηγητές, ιδίως του Πολυτεχνείου, να κάνουν spinoffs και αυτό το οποίο βγαίνει από το εργαστήριό τους στο Πολυτεχνείο να καταλήγει στην αγορά.] Λέμε ναι και στη δια βίου εκπαίδευση. Λέμε, όμως, ΟΧΙ στη διασύνδεση της πρακτικής των προπτυχιακών με τη βαθμολογία τους. Δεν επιτρέπεται στο πανεπιστήμιο να εκχωρεί, να κάνει subcontracting, τη βαθμολόγηση του φοιτητή στην επιχείρηση στην οποία απασχολείται στη διάρκεια της πρακτικής του εξάσκησης. Λέμε ΟΧΙ στην επίβλεψη του διδακτορικού φοιτητή από κάποιον επιχειρηματία ή κάποιον που δουλεύει για μια επιχείρηση. Λέμε ΟΧΙ στην εξέλιξη του καθηγητή του Πολυτεχνείου ανάλογα με τα πόσα χρήματα έβγαλε η spinoff εταιρεία του ή της.

Όσον αφορά τη δια βίου εκπαίδευση ξέρουμε πολύ καλά πού πάει το πράγμα. Οι μισθοί έχουν καταρρεύσει στα πανεπιστήμια από το 2012 και εξωθείτε –όχι μόνο εσείς, αλλά όλες οι κυβερνήσεις από το 2012- τους πανεπιστημιακούς να βρίσκουν και κάποιον άλλο τρόπο για να συμπληρώνουν τον μισθό τους. Όταν, όμως, γίνεται αυτό, δεν είναι σοβαρή η δια βίου εκπαίδευση. Ξέρετε πότε είναι σοβαρή; Όταν το πανεπιστημιακό τμήμα θεωρεί ότι είναι υποχρέωσή του να εκπαιδεύει, για παράδειγμα, τους καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης της περιοχής στις τελευταίες εξελίξεις στην τεχνολογία, στην οικονομική επιστήμη, στην κοινωνιολογία, στη βιολογία – χωρίς όμως πληρωμή. Να πηγαίνουν δηλαδή καθηγητές της δευτεροβάθμιας σε πανεπιστημιακά τμήματα για να ενημερώνονται δια βίου. Αυτή είναι η πραγματική χρήση της δια βίου εκπαίδευσης για εμάς. Την στιγμή που βάζεις μέσα το κίνητρο της πληρωμής εκφυλίζεται η όλη διαδικασία και έχεις καθηγητές πανεπιστημίου που προσποιούνται ότι εκπαιδεύουν δια βίου κάποιους και κάποιους που προσποιούνται ότι εκπαιδεύονται από τους καθηγητές. Αυτό σας το λέω από προσωπική εμπειρία σε διάφορες χώρες του κόσμου.

Φεύγω τώρα από τη διοίκηση και πηγαίνω στους φοιτητές. Πώς τους θέλουμε; Τους θέλουμε πελάτες ή τους θέλουμε μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας;  Βλέπω από το νομοσχέδιό σας ότι εδώ γίνεται εκ μέρους σας ένας διμέτωπος αγώνας για να εισάγετε παντού δίδακτρα.

Θα ήταν πιο έντιμο εκ μέρους σας να κάνετε αυτό που έκανε η κυβέρνηση του Τόνι Μπλερ στην Αγγλία, όχι πως το συνιστώ – πάλι κόντρα θα ήμασταν. Όμως, θα ήταν πιο έντιμο εκ μέρους σας να κάνετε αυτό που έκανε η κυβέρνηση του Μπομπ Χοκ στην Αυστραλία το 1989 και να πείτε: «Εισάγουμε δίδακτρα». Και να εξηγήσετε στον ελληνικό λαό πώς θα μπορέσουν να πληρωθούν αυτά τα δίδακτρα από τους φτωχότερους, ιδίως, φοιτητές και φοιτήτριες.

Εσείς δεν το κάνετε αυτό. Tι κάνετε; Τα εισάγετε από την πίσω πόρτα, από δύο πίσω πόρτες, η μια είναι τα μεταπτυχιακά -γνωρίζουμε πολύ καλά ότι πλέον, λόγω του πληθωρισμού πτυχίων, αν δεν έχεις μεταπτυχιακό δεν πιάνεις δουλειά – και η άλλη είναι τα ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών και τα θερινά τμήματα.

Κυρία Κεραμέως, ξέρω πολύ καλά που το πάτε. Σε πρώτη φάση θα πείτε ότι όποιος φοιτητής ή όποια φοιτήτρια θέλει να ενταχθεί το καλοκαίρι για να περάσει ένα μάθημα πιο γρήγορα ώστε να τελειώνει πιο γρήγορα, ας πληρώσει κάτι, ας έρθει το καλοκαίρι, να πληρώσουμε και τον καθηγητή ή την καθηγήτριά του για τους καλοκαιρινούς μήνες για να τελειώνουμε.  Μετά, όταν έχεις εισάγει δίδακτρα για ένα τρίτο ουσιαστικά εξάμηνο, είναι πάρα πολύ εύκολο αυτή η λογική να επεκταθεί και στα άλλα εξάμηνα. Εσείς όμως επιλέγετε το μαρτύριο της σταγόνας: λίγα δίδακτρα λίγο από εδώ, λίγα από εκεί…

Όσον αφορά τα ξενόγλωσσα θα σας πω τι θα γίνει. Είμαι σίγουρος ότι το έχετε σκεφτεί και το θέλετε, αλλά πείτε το κιόλας, ας είμαστε ειλικρινείς, για να το συζητήσουμε, να κάνουμε μια αντιπαράθεση επί πολιτικών και ακαδημαϊκών βάσεων: Βάζεις ένα ξενόγλωσσο μάθημα οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο ΕΚΠΑ και έρχεται φοιτητής από τη Νιγηρία ή φοιτήτρια από την Ινδονησία να σπουδάσει εδώ αντί να πάει στην Ολλανδία, και δίνει κάποια χρήματα. Το επόμενο στάδιο ξέρετε ποιο θα είναι; Θα πείτε -αν όχι εσείς, οι μετά από εσάς- «δίνουμε το δικαίωμα σε ξένους να αγοράζουν θέσεις στα πανεπιστήμια, γιατί δεν δίνουμε το δικαίωμα και σε Έλληνες και Ελληνίδες να αγοράζουν θέσεις στο ίδιο τμήμα, αντί να πηγαίνουν στο ιδιωτικό κολέγιο;» Είναι διάφανο το σχέδιό σας: Η σφήνα των διδάκτρων μπαίνει μέσα στο πανεπιστήμιο και λίγο-λίγο θα φέρετε δίδακτρα παντού. Πείτε το: θέλετε όλοι να πληρώνουν δίδακτρα. Αυτή είναι η νοοτροπία σας, αυτή είναι η ιδεολογία σας, αυτός είναι ο στόχος σας. Το φέρνετε από την πίσω πόρτα. Φέρτε το, ας έχετε τα κουράγια, από την μπροστά πόρτα για να το συζητήσουμε και να θέσουμε το ερώτημα.

Αν έχετε το κουράγιο πείτε: «Πιστεύω ότι όλοι πρέπει να πληρώνουν δίδακτρα». Εμείς θα σας απαντήσουμε:

Όχι, δεν πρέπει να πληρώνει δίδακτρα κανείς. Για τρεις λόγους:

Πρώτον, αναποτελεσματικότητα. Όταν η επιλογή των φοιτητών γίνεται στη βάση της οικονομικής επιφάνειας της οικογένειας, τότε εισάγεις στρεβλώσεις, χάνεις ταλέντα, χάνεις εν δυνάμει γνώση που δεν θα παράξει το παιδί το οποίο δεν είχε τα χρήματα να μπει μέσα.

Δεύτερος λόγος, μακροοικονομικές επιπτώσεις. Κοιτάξτε στις χώρες που εισήχθησαν δίδακτρα. Το αποτέλεσμα είναι ένα νέο κύμα κόκκινων φοιτητικών δανείων, μέσω δανεισμού της οικογένειας και δανεισμού των φοιτητών με μεγάλες μακροοικονομικές επιπτώσεις. Αυτή τη στιγμή είναι τρισεκατομμύρια τα κόκκινα φοιτητικά δάνεια στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ουσιαστικά λίγο-λίγο πάτε να δημιουργήσετε ένα νέο τσουνάμι κόκκινων δανείων μέσα από τα δίδακτρα. Μπορεί να μην το έχετε καταλάβει, αλλά εκεί πάει η λογική του νομοσχεδίου σας.

Τρίτον, η διάβρωση της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών. Όταν λες  σ’ ένα παιδί -πάρτε για παράδειγμα ένα μεταπτυχιακό από αυτά που θα βάλετε δίδακτρα τώρα που δεν υπήρχαν ή ένα ξενόγλωσσο προπτυχιακό- όταν, λοιπόν, λες σ’ ένα παιδί ότι θα δώσεις τρία, πέντε ή οκτώ χιλιάρικα, αμέσως αρχίζει και δηλητηριάζεται το μυαλό του παιδιού μια λαϊκής, μιας μικρομεσαίες οικογένειας. Σκέφτεται: «Η οικογένειά μου δίνει αυτά τα λεφτά από το υστέρημά της. Τι πτυχίο να κάνω που θα μου επιτρέψει να τα πάρω πίσω;» Ξέρετε ποιο είναι το πρόβλημα εδώ; Κανένα παιδί σήμερα δεν ξέρει τι γνώσεις θα του ή θα της αποφέρουν έσοδα σε δέκα χρόνια. Παλιά πήγαιναν όλοι στο Πολυτεχνείο και, τελικά, πτυχιούχοι του Πολυτεχνείου άνοιγαν σουβλατζίδικα. Μετά πήγαιναν όλα να κάνουν χρηματοοικονομικά, ήταν η μόδα. Νόμιζαν ότι αν κάνουν χρηματοοικονομικά θα λύσουν το οικονομικό τους πρόβλημα. Έγινε τότε το κραχ του χρηματιστηρίου και έμειναν άνεργοι, άνοιγαν κι αυτοί σουβλατζίδικα ή δούλευαν στην e-food.

Τελικά, τα νέα παιδιά πρέπει να πληρώνουν χρήματα δυσεύρετα ακολουθούν προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών όχι στους τομείς που αγαπάνε, όχι τομείς στους οποίους θα μπορούν να διαπρέψουν, αλλά σε τομείς που νομίζουν ότι θα βρουν δουλειά – κάτι που μάλλον δεν θα συμβεί. Είναι ο ορισμός της αναποτελεσματικότητας αυτή η νοοτροπία την οποία καλλιεργείτε.

Και το άλλο που κάνετε; Δίνετε τη δυνατότητα στα τμήματα μας στα πανεπιστήμια να κάνουμε ότι κάνει η «Procter & Gamble», η «Unilever» με τα απορρυπαντικά. Πηγαίνετε σε ένα Σκλαβενίτη, πηγαίνετε σε ένα Μαρινόπουλο, σε ένα σούπερ μάρκετ και πάρτε όλα τα διαφορετικά απορρυπαντικά αυτών των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών, κάντε μια χημική ανάλυση: θα διαπιστώσετε ότι περιέχουν ακριβώς τα ίδια συστατικά. Το ένα είναι με μπλε κόκκους, το άλλο με κόκκινους κλπ. Αυτό κάνετε.

Στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, στο δικό μου Τμήμα, στο ΕΚΠΑ είχαμε πτυχίο Οικονομικών Επιστημών. Θα έχουμε πτυχίο Οικονομικών με ολίγη Χρηματοοικονομικών. Θα έχουμε πτυχίο Χρηματοοικονομικών με ολίγη Οικονομικών. Θα έχουμε πτυχίο Αναπτυξιακής Οικονομικής με ολίγη Χρηματοοικονομική και Λογιστική.

Με άλλα λόγια το ίδιο μενού, τα μαθήματα που κάνουν έτσι αλλιώς τα παιδιά, θα τα πακετάρουμε με διαφορετικούς τρόπους, όπως η «Procter & Gamble» και η «Unilever» τα απορρυπαντικά – και θα έχουμε μια προμετωπίδα, μια βιτρίνα, με τριάντα πτυχία ανά τμήμα με τα παιδιά να διαλέγουν αυτό του οποίου ο τίτλος ακούγεται καλύτερος, όπως εμείς όταν πηγαίνουμε στο σούπερ-μάρκετ διαλέγουμε το απορρυπαντικό που μας ταιριάζουν τα χρώματά του. Αυτό είναι κατακερματισμός των προγραμμάτων σπουδών. Είναι απαξίωση του πανεπιστημίου.

Κάποιοι από εσάς, οι πιο νεοφιλελεύθεροι, θέλετε να σκέφτεστε τους φοιτητές ως πελάτες, γιατί στο μυαλό σας τι είναι και η γνώση; Μια υπηρεσία είναι, η οποία έχει αξία στον βαθμό που έχει τιμή, έτσι όπως είχε πει ο Όσκαρ Ουάιλντ: “Οι κυνικοί”, προσθέτω και οι νεοδημοκράτες  “ξέρουν τα πάντα για τις τιμές και τίποτα για τις αξίες». Αξίες και τιμές είναι το ίδιο πράγμα για εσάς.

Έστω ότι οι φοιτητές είναι πελάτες, κυρία Κεραμέως. Αν ναι, τότε είναι από τους πελάτες που έχουν πάντα άδικο εξ ορισμού. Όταν πας σε έναν γιατρό, εξ ορισμού δεν ξέρεις από το πάσχεις και τι θεραπεία συνίσταται, γι’ αυτό πας στον γιατρό. Εάν ήξερες δεν θα πήγαινες στον γιατρό. Υπάρχει αυτό που λέμε στα οικονομικά ασυμμετρία πληροφόρησης.

Κυρία Κεραμέως, όταν υπάρχει αυτή η ασυμμετρία πληροφόρησης και έρχεται το παιδί στο πρώτο έτος, με τί έρχεται; Έρχονται με προκαταλήψεις στο μυαλό τους. Κάποιος τους είπε κάποτε ότι αν κάνουν αυτό το μάθημα θα βγάλουν λεφτά, ότι ο Κέϋνς ήταν ηλίθιος, ενώ ο Χάγιεκ πανέξυπνος, ή ανάποδα -δεν έχει καμία σημασία- ή ότι ο Μαρξ τα είχε πει όλα, τα είχε λύσει όλα τα προβλήματα πριν εκατό χρόνια και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα και, συνεπώς, ότι οι μαρξιστές σήμερα απλά αναπαράγουμε αυτά που έλεγε ο Μαρξ τότε. Έρχονται με προκαταλήψεις!

Η δική μας η δουλειά ως δάσκαλοι δεν είναι να εξυπηρετήσουμε τις ορέξεις των φοιτητών μας. Αν ήταν πελάτες, ναι,  στόχος μας θα ήταν να εξυπηρετήσουμε τις ορέξεις τους, γιατί ο πελάτης ξέρει πάντα καλύτερα. Στο πανεπιστήμιο ποτέ δεν ξέρει. Εξ ορισμού. Αν ήξερε, δεν θα ήταν φοιτητής πρώτου έτους ή φοιτήτρια. Ποιός πρέπει να είναι ο στόχος του καλού πανεπιστημιακού δάσκαλου; Να απελευθερώσει τις φοιτήτριες και τους φοιτητές από τις προκαταλήψεις που τους έχει βάλει η κοινωνία στο μυαλό τους με τις οποίες φτάνουν στο αμφιθέατρο. Αυτός είναι ο στόχος.

Όταν όμως εσείς τους βλέπετε ως πελάτες, που πρέπει να πληρώνουν, τότε τι γίνεται; Αντί να απελευθερώνονται οι φοιτητές από τις προκαταλήψεις τους, υποδουλώνεται το πανεπιστήμιο, ο δάσκαλος, στην ανάγκη να εξυπηρετεί τις προκαταλήψεις του φοιτητή. Αυτό κάνετε με την χυδαία εμπορευματοποίηση που εισάγετε λίγο-λίγο από την πίσω πόρτα.

Έρχομαι τώρα στο θέμα των φοιτητικών συλλόγων. Το ΜέΡΑ25 είμαστε κάθετα υπέρ της πολιτικοποίησης του φοιτητικού κινήματος και εναντίον της κομματικοποίησης του. Αυτό που κάνετε με τις ηλεκτρονικές ψηφοφορίες για τους φοιτητικούς συλλόγους, τι είναι; Αποστειρώνετε το πανεπιστήμιο από το διάλογο.

Εμείς στο ΜέΡΑ25 έχουμε ηλεκτρονικές ψηφοφορίες μεταξύ μας. Γιατί; Γιατί είμαστε πολιτικό κόμμα και δεν κάνουμε τίποτα άλλο όλη μέρα από το να συνεδριάζουμε, να μιλάμε, να διαφωνούμε. Η διαδικασία της ψηφοφορίας όμως σε ένα φοιτητικό σύλλογο είναι κομμάτι του διαλόγου, της τριβής, της ζύμωσης. Χωρίς αυτό δεν έχει καμία αξία το ποιος θα εκλεγεί στους φοιτητικούς συλλόγους. Σε τελική ανάλυση, κυρία Κεραμέως, ποιοι είμαστε εμείς, εσείς, εγώ, το Κοινοβούλιο, η Κυβέρνηση, οι καθηγητές, να λέμε στους φοιτητές και στο φοιτητικό κίνημα πώς θα διαχειρίζονται τους φοιτητικούς τους συλλόγους; Δεν έπρεπε να είναι κομμάτι καν του νομοσχεδίου σας το πώς «τρέχει» ένας φοιτητικός σύλλογος.

Έξω το κράτος από τους φοιτητικούς συλλόγους, έξω τα κόμματα, έξω οι επιχειρήσεις!

Όλη η δύναμη στους αυτόνομους φοιτητικούς συλλόγους που είναι κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας πολιτικοποίησης και ωρίμανσης των φοιτητριών και των φοιτητών μας.

Έρχομαι στο προσωπικό, στα μέλη ΔΕΠ, στους ερευνητές. Το μοντέλο της κάθετης από τα πάνω διοίκησης που εισάγετε, σε συνδυασμό με την εμπορευματοποίηση που περιέγραψα των πτυχίων, αλλά και της έρευνας, δημιουργούν ασφυκτικές συνθήκες στο προσωπικό, στα μέλη ΔΕΠ, στους ερευνητές, ένα προσωπικό που άγεται και φέρεται σε τελική ανάλυση από βραχύβιες αναγνώσεις των ορέξεων μιας αγοράς που δεν ξέρει τι θέλει από το πανεπιστήμιο. Σας έδωσα πριν το παράδειγμα με τη θεωρία αριθμών.

Τελικά αυτό που θα καταλήξει να συμβαίνει στα πανεπιστήμιά μας ως αποτέλεσμα του νομοσχεδίου σας είναι μια ταξική διαστρωμάτωση μέσα στο πανεπιστήμιο. Πάνω-πάνω θα είναι το Συμβούλιο Διοίκησης. Κάποιος θα είναι από το Σικάγο μέσα εκεί, κάποιος θα είναι μεγαλοκαθηγητής νομικής ή ιατρικής – αυτές οι δύο σχολές κυριαρχούν στα πανεπιστήμιάς μας. Η “μεσαία τάξη” θα είναι οι καθηγητές πρώτης βαθμίδας που θα έχουν μεν αυξημένη εξουσία απέναντι στους πιο κάτω, αλλά αυξημένη εξουσία επί ποίου πράγματος; Επί ενός «φέουδου», τομέα ή τμήματος, το οποίο θα είναι απολύτως απαξιωμένο. Κάτω από τη “μεσαία τάξη” των καθηγητών πρώτης βαθμίδας, όπως πριν το 1982, πριν από εκείνον τον φωτισμένο νόμο-πλαίσιο του Ανδρέα Παπανδρέου, θα έχουμε τους «βαστάζους» των καθηγητών, τους εξευτελιζόμενους, αν θέλετε, «προλετάριους» που κάποια στιγμή μπορεί και να γίνουν μόνιμοι ελέω πρωτοβάθμιων. Κάτω από τους «προλετάριους» το «πρεκαριάτο» των ερευνητών, των ανθρώπων που εργάζονται με εξάμηνα συμβόλαια, που κάποτε πληρώνονται, κάποτε δεν πληρώνονται και δουλεύουν σε ερευνητικά προγράμματα τα οποία δεν έχουν σχεδόν καμία επιστημονική αξία.

Κυρία Κεραμέως, εδώ θέλω να κάνω μια αντίστιξη μεταξύ του αμερικανικού-βρετανικού μοντέλου χρηματοδότησης της έρευνας και του ευρωπαϊκού. Το ευρωπαϊκό μοντέλο είναι αδύνατο να το υπερασπιστεί άνθρωπος ο οποίος ξέρει πώς λειτουργούν τα πανεπιστήμια. Σκεφτείτε ποια είναι η διαφορά. Όταν είσαι στις Ηνωμένες Πολιτείες ή στη Βρετανία και είσαι καθηγητής βιολογίας –που δεν είμαι, αλλά λέμε-, ερευνάς κάτι που θεωρείς ότι είναι πολύ σπουδαίο για την ανθρωπότητα και για εσένα ως ερευνητή και λες στο research council, στο ερευνητικό ινστιτούτο το οποίο δίνει τα χρήματα για την έρευνα: «Κοιτάξτε τι έχω κάνει μέχρι τώρα, ποια είναι τα αποτελέσματα της έρευνάς μου μέχρι τώρα. Πιστεύω ότι βλέποντας όλες αυτές τις εξελίξεις στην επιστήμη, αν μου δώσετε 200.000 ευρώ, 500.000 ευρώ, αν μου επιτρέψετε να προσλάβω και δύο-τρεις μεταδιδακτορικούς, θα μπορέσουμε μέσα σε δύο χρόνια να πετύχουμε αυτό» και κρίνεσαι από αντίστοιχους συναδέλφους βιολογίας κ.λπ. στη βάση της δικής σου πρότασης.

Τι γίνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση; Κάτι που συγγνώμη, αλλά είναι κατάπτυστο. Βγαίνει από τις Βρυξέλες μια προκήρυξη και λέει: «Ποιοι καλοί συνάδελφοι πανεπιστημιακοί θέλετε να ερευνήσετε το λειρί του κόκορα της Μολδαβίας;». Ξαφνικά έχεις τριακόσιους καθηγητές οι οποίοι ισχυρίζονται ότι το μόνο πράγμα που ήθελαν όλη τους τη ζωή ήταν να ερευνήσουν είναι το λειρί του κόκορα της Μολδαβίας – γιατί έτσι μόνο θα πάρουν χρηματοδότηση.

Είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει δυνατότητα στους ερευνητές μας να αιτούνται κονδύλια για πρωτογενή, αυτόνομη έρευνα, να έχουν σταθερό εργασιακό περιβάλλον, να κρίνονται πανεπιστημιακά, να μην αναρωτιούνται εάν θα έχουν ασφαλιστική κάλυψη, να ξέρουν ότι για δύο χρόνια θα είναι εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση και να μπορούν να αιτούνται ερευνητικά προγράμματα που να έχουν σχέση με το ταλέντο τους, μ’ εκείνο που μπορούν να προσφέρουν, όχι μ’ αυτό που τους λένε οι Βρυξέλλες.

Κλείνω μιλώντας πολιτικά. Αν το δούμε λίγο πιο ιστορικά και σφαιρικά, η Νέα Δημοκρατία ποτέ δεν συμβιβαστήκατε με δύο καινοτόμες προοδευτικές νομοθετικές τομές της πρώτης κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου. Η μία ήταν το πραγματικά φεμινιστικό οικογενειακό δίκαιο του 1983 και είδαμε τον ρεβανσισμό σας με τη συνεπιμέλεια. Το άλλο ήταν βεβαίως ένα χρόνο πριν, το 1982, ο πολύ σπουδαίος νόμος-πλαίσιο του Ανδρέα Παπανδρέου.

Διαβάσαμε και στα wikileaks τις εντολές της Αμερικανικής Πρεσβείας για πράγματα τα οποία τώρα κάνετε στο νομοσχέδιό σας. Μέχρι τώρα έχουμε δει την κυρία Κεραμέως εν δράσει. Σας έχουμε δει να βάζετε τα ΜΑΤ στις σχολές. Εσείς θεωρείτε ότι αυτήν τη στιγμή το πρόβλημα της βίας έχει εκλείψει; Εγώ δεν το βλέπω. Οι συνάδελφοί μου στο πανεπιστήμιο μού λένε ότι τα πράγματα είναι χειρότερα από ποτέ.

Σας το έλεγα από την αρχή: Ναι στη φύλαξη, όχι στα ΜΑΤ, όχι στην αστυνομία στο πανεπιστήμιο. Με την ελάχιστη βάση από τη μια μεριά και τις προσλήψεις αποφοίτων κολεγίων στο δημόσιο σχολείο, «αβαντάρετε» τα κολέγια της συμφοράς, όπου υπάρχουν πολύ καλοί διδάσκοντες, παιδιά με διδακτορικά λαμπρά, όμως την ώρα που αρχίζουν να δουλεύουν σ’ αυτά τα κολέγια, τους βάζουν να δουλεύουν τριάντα ώρες την εβδομάδα. Ξέρετε τι σημαίνει ένας ερευνητής να διδάσκει τριάντα ώρες την εβδομάδα; Τον στύβετε, του στύβετε το μυαλό. Σε πέντε χρόνια έχει καεί το μυαλό του, δεν μπορεί να κάνει έρευνα ξανά. Καταστρέφετε ανθρώπους με διδακτορικά, προωθώντας τα κολέγια μ’ αυτόν τον τρόπο.

Διαδοχικές κυβερνήσεις βλέπετε το δημόσιο πανεπιστήμιο όπως πριν το 1948 έβλεπαν τα τεχνικά κολέγια στη Βομβάη και στην Καλκούτα οι γραφειοκράτες Βρετανοί αποικιοκράτες από το India House του Aldwych του Λονδίνου απ’ όπου κυβερνούσαν την Ινδία.

Γιατί το λέω αυτό; Διότι τα δικά σας παιδιά δεν θα πάνε στο δημόσιο πανεπιστήμιο, γενικά τα παιδιά της κοινωνικής μας τάξης – βάζω και εμένα μέσα, για να είμαι ξεκάθαρος. Η κοινωνική μας τάξη στέλνει τα παιδιά της εκτός ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος από τα 14-15. Όταν ένα παιδί προσανατολίζεται για IB, έχει φύγει από το ελληνικό σύστημα. Εξ ου και ο παραλληλισμός με τους  γραφειοκράτες στο India House του Λονδίνου των οποίων τα παιδιά δεν θα πήγαιναν ποτέ  στο τεχνικό κολέγιο της Καλκούτας για να σπουδάσουν. Γιατί να στείλουν λοιπόν κονδύλια στο τεχνικό κολέγιο της Καλκούτας, ώστε να υπάρξει σοβαρή έρευνα και διδασκαλία; Έτσι το βλέπετε κι εσείς.

Ελάχιστες δαπάνες, λοιπόν, για τα παιδιά της ελληνικής Καλκούτας που πηγαίνουν στο δημόσιο πανεπιστήμιο, ελάχιστη παιδεία, δίδακτρα για πρόσβαση ακόμα και σ’ αυτήν την ελάχιστη παιδεία, υποτυπώδης έρευνα μόνο στον βαθμό που βρίσκονται χορηγοί ή αυτά τα ανόητα ευρωπαϊκά προγράμματα. Αυτή είναι η ουσία, αυτό είναι το περιτύλιγμα το οποίο εξηγεί το περιεχόμενο του νομοσχεδίου σας, κυρία Κεραμέως.

Είναι λάθος και απρεπές, θεωρώ, να σας χαρακτηρίζει η Αξιωματική Αντιπολίτευση αποτυχημένη Υπουργό Παιδείας. Για το ΜέΡΑ25, είστε ένας κρίκος της αλυσίδας Σουφλιά-Σπηλιωτόπουλου-Διαμαντοπούλου-Γαβρόγλου. Κοινό στόχος της αλυσίδας αυτής η μεταρρύθμιση η πολιτική διαχείριση της απαξίωσης ενός δημόσιου πανεπιστημίου για το οποίο η άρχουσα τάξη δεν ενδιαφέρεται πια, γιατί τα παιδιά της δεν πηγαίνουν σ’ αυτό.

Μπορεί τελικά να αποδειχθείτε η πιο αποτελεσματική απ’ όλους αυτούς τους Υπουργούς Παιδείας που ανέφερα ως προς τον στόχο της κατεδάφισης ό,τι απέμεινε από το δημόσιο πανεπιστήμιο, το οποίο ακόμα λόγω του ηρωισμού των μελών ΔΕΠ και πολλών φοιτητών, ιδίως μεταπτυχιακών, σε πείσμα της πολιτικής ηγεσίας του τόπου, συνεχίζει να παράγει αξίες ακόμα – αξίες που βεβαίως δεν σας αφορούν, αξίες που εμείς στο ΜέΡΑ25 θα στηρίξουμε με όλες μας τις δυνάμεις,