Αποδομώντας το Νόμο Πλεύρη για την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: Όσοι κι όσες έχουμε γνωρίσει γυναίκες που θα τα έδιναν όλα για να μείνουν έγκυες, γνωρίζουμε ότι η ελπίδα της εγκυμοσύνης κινεί βουνά. Για να κρατήσουν αυτή την ελπίδα ζωντανή, είναι πολλές οι γυναίκες -και οι άνδρες σύντροφοί τους- που θα κάνουν τα πάντα, θα δανειστούν από φίλους και εχθρούς, μόνο και μόνο για να διατηρήσουν ζωντανή αυτήν την ελπίδα. Η πολιτεία έχει υποχρέωση να σταθεί αρωγός σε αυτήν τη λαχτάρα τους, αλλά και ταυτόχρονα να μην επιτρέψει αυτή η λαχτάρα να τις οδηγήσει στην παγίδα της εκμετάλλευσης από κλινικάρχες-πωλητές ιατρικής αναπαραγωγικής υποβοήθησης.
Μέρος της υποχρέωσης της πολιτείας είναι να σταθεί δίπλα τους, συνειδητοποιώντας ότι στο κοινωνικό σύστημα στο οποίο ζούμε το κέρδος είναι η βασική κινητήρια δύναμή του. Συνεπώς, για μια μεγάλη μερίδα γυναικών η υποβοηθούμενη σύλληψη ενός εμβρύου φέρνει πάρα πολύ χρήμα στα σαράντα έξι ιδιωτικά κέντρα τεχνητής γονιμοποίησης αυτής της χώρας. Εδώ και καιρό τα έμβρυα είναι μια μεγάλη μπίζνα για εταιρείες με χυδαία ονόματα, όπως… «Embryoland».
Το ΜέΡΑ25 τίθεται κάθετα εναντίον του παντρέμματος του ιδιωτικού κέρδους και της ιατρικώς υποβοηθούμενης σύλληψης.
Ο λόγος είναι απλός. Ακόμα και οι πιο σοβαροί και ένθερμοι θιασώτες της ιδιωτικής οικονομίας, της αγοράς, ξέρουν ότι καμία αγορά δεν μπορεί να λειτουργήσει προς το κοινό συμφέρον, όταν υπάρχει έντονη ασυμμετρία πληροφόρησης μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή – εν προκειμένω, της ιδιωτικής κλινικής και της γυναίκας ή του ζευγαριού που έχουν τη λαχτάρα να γεννήσουν και δεν έχουν την πληροφόρηση που έχει ο ιατρός ιδιώτης επιχειρηματίας.
Αυτή η ασυμμετρία πληροφόρησης είναι μία βιαιότητα που, σε τελική ανάλυση, αν το δούμε μακροκοινωνικά, μας φέρνει στα πρόθυρα ενός καταστροφικού λόγου οφέλους και κόστους. Είναι ένα πολύ μεγάλο όφελος, βεβαίως, για ένα σχετικά μικρό αριθμό γυναικών που πετυχαίνουν τον στόχο τους και μένουν έγκυες αλλά κι ένα δυσθεώρητο κόστος (ψυχολογικό, σωματικό, οικονομικό) για έναν μεγάλο αριθμό γυναικών που ωθούνται από ιδιώτες επιχειρηματίες του κλάδου σε άσκοπες επεμβάσεις – σε επεμβάσεις με πολύ μικρές πιθανότητες επιτυχίας για χάρη της κερδοφορίας τους.
Και βέβαια, είναι μια βιαιότητα με πολύ έντονα τα ταξικά χαρακτηριστικά. Γιατί το κόστος και το ψυχολογικό, αλλά βεβαίως ιδίως το οικονομικό, για μια φτωχή γυναίκα η οποία έχει δανειστεί για να πάει σε μια ιδιωτική κλινική, το κόστος μιας αποτυχίας είναι πολύ μεγαλύτερο.
Εμείς, λοιπόν, στο ΜέΡΑ25, θεωρούμε ότι μόνο το Εθνικό Σύστημα Υγείας ή άλλοι μη κερδοσκοπικοί κοινωνικοί θεσμοί θα έπρεπε να έχουν άδεια παροχής υπηρεσιών εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Αντί γι’ αυτό, το νομοσχέδιό σας είναι γραμμένο στο πνεύμα της εμπορευματοποίησης των ιατρικών διαδικασιών υποβοήθησης. Μάλιστα, υπόσχεστε να φέρετε και «ζεστό» χρήμα στη χώρα προσελκύοντας ξένες γυναίκες (όχι βέβαια πρόσφυγες, αλλά πλούσιες!) που θα έλθουν για αναπαραγωγικό τουρισμό. Τι άλλο μπορούσαμε να περιμένουμε από μια κυβέρνηση που τρία χρόνια τώρα λειτουργεί ως ανώνυμη επιχείρηση;
Ίσως μια δόση εθνικισμού, για να κρατήσετε και την ακροδεξιά που τη βλέπουμε εδώ στο πρόσωπο του συγκεκριμένου Υπουργού Υγείας; Την προσθέσατε κι αυτή στο νομοσχέδιό σας: Αναφερθήκατε στην επίλυση του προβλήματος της υπογεννητικότητας. Όμως, το τι συμβαίνει στη μήτρα μιας γυναίκας, ή μεταξύ ενός ζευγαριού, δεν έχει τίποτα να κάνει με τα γενικότερα εθνικά ζητήματα. Μακριά από τη μήτρα της γυναίκας ο εθνικισμός σας, κύριε Πλεύρη.
Και ποιοι τα λέτε αυτά τώρα για δημογραφικό και υπογεννητικότητα; Εσείς που δεκατρία χρόνια τώρα, όλες οι μνημονιακές κυβερνήσεις, υπογράφετε νόμους και περνάτε τερτίπια της τρόικας εσωτερικού και εξωτερικού που έστειλαν στο εξωτερικό ένα εκατομμύρια νέες και νέους. Τόσο πολύ σας μάρανε το δημογραφικό αυτής της χώρας!
Εμείς είμαστε σαφείς: Ναι στην αρωγή σε ζευγάρια που θέλουν να γεννήσουν και δυσκολεύονται. Έξω, όμως, οι επιχειρήσεις από τις μήτρες των γυναικών και παροχή ιατρικών μεθόδων υποβοήθησης της σύλληψης μόνο από το Εθνικό Σύστημα Υγείας και μη κερδοσκοπικούς κοινωνικούς θεσμούς.
Υπάρχουν κάποια σημεία του νομοσχεδίου με τα οποία είμαστε σύμφωνοι. Για παράδειγμα, είναι σωστό η διαζευγμένη γυναίκα πρέπει να έχει τον πλήρη έλεγχο του γενετικού της υλικού χωρίς να χρειάζεται συναίνεση του συζύγου ή του τέως συζύγου. Συμφωνούμε και με τις ρυθμίσεις όσον αφορά την αλλαγή φύλου για την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ, για τα intersex άτομα. Είναι σωστή η άρση του αποκλεισμού των οροθετικών ανθρώπων απ’ αυτήν τη διαδικασία, των HIV – αλλά, βέβαια, θέλω να σας θυμίσω, κύριε Υπουργέ, ότι τον Μάιο του 2021 ο ΕΟΔΥ σας ήταν αυτός που κατήργησε ουσιαστικά, στην πράξη, τη μοναδική μονάδα στο «Έλενα» για ειδικές ιατρικές υπηρεσίες σε άτομα οροθετικά, σε γυναίκες που είχαν ανάγκη παρακολούθησης κατά τη διάρκεια της κύησής τους. Ουσιαστικά το κλείσατε αυτό το κέντρο. Πάλι καλά που ήρθη αυτή η κατάφωρη αδικία απέναντι στους οροθετικούς ανθρώπους.
Θέλω να κλείσω μ’ ένα θέμα για το οποίο θα μιλήσω ίσως πιο προσωπικά παρά ως ΜέΡΑ25 εδώ. Είναι ο βασικός λόγος που ήλθα να μιλήσω σήμερα: Οι λεγόμενες παρένθετες ή ένθετες μητέρες, κύριε Υπουργέ.
Το να είναι διατεθειμένη μια γυναίκα να γεννήσει το βιολογικό τέκνο μιας άλλης γυναίκας, αδελφής της, φίλης της, αποτελεί εν δυνάμει πράξη συγκινητικής αλληλεγγύης σε συνάνθρωπο που αδυνατεί να κυήσει. Δεν έχουμε καμία αμφιβολία γι’ αυτό.
Γιατί, όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, χρειάζεται ειδικό νομοθετικό πλαίσιο, όταν ο νόμος περί υιοθεσίας αρκεί και περισσεύει;
Παράδειγμα: Συμφωνεί η αδελφή να γεννήσει το παιδί της αδελφής της. Κάνουν τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης με το γενετικό υλικό της αδελφής και του συζύγου, φαντάζομαι, γεννιέται το παιδί και μετά τον τοκετό, αν όλα έχουν πάει κατ’ ευχήν, το ζευγάρι που προσέφερε το γενετικό υλικό απλά υιοθετεί το νεογνό, βεβαίως με τη συναίνεση της γυναίκας που το έφερε στον κόσμο.
Γιατί χρειαζόμαστε ειδικό νομοθετικό πλαίσιο εδώ; Καμία ανάγκη δεν υφίσταται για νομοθετικό πλαίσιο ειδικά προσαρμοσμένο στις γυναίκες που το νομοσχέδιο αναφέρει ως ένθετες μητέρες.
[Θα μου επιτρέψετε σε αυτό το σημείο να καταθέσω την αντίθεση του ΜέΡΑ25 να με αυτόν τον κακώς μεταφρασμένο όρο: «ένθετη μητέρα». Εμείς προτιμάμε τον όρο «γεννούσα» ή «γεννήσασα μητέρα» από τη μια μεριά και «γενετική μητέρα» από την άλλη.]
Νομοθετικό πλαίσιο υπάρχει λόγος να έχουμε αν ο απώτερος στόχος σας είναι η σταδιακή εμπορευματοποίηση της διαδικασίας και η απόδοση ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων πάνω στο νεογνό ή στη μήτρα της γεννούσας ή γεννήσασας μητέρας.
Μόνο τότε έχει νόημα το ειδικό νομικό πλαίσιο. Αλλά τότε οποιοδήποτε νομικό πλαίσιο και να φέρετε, θα είναι εξ ορισμού μισανθρωπικό, μισογυνικό. Γιατί; Διότι θα προβλέπει τα εξής τρία πράγματα που τα έχουμε δει και στο εξωτερικό:
Πρώτον, θα προβλέπει διά της βίας απόσπαση του νεογνού από τη γεννήσασα μητέρα η οποία άλλαξε γνώμη και επιθυμεί, μετά από εννέα μήνες εγκυμοσύνης ,να κρατήσει το παιδί.
Δεύτερον, θα προβλέπει το δικαίωμα μήνυσης ή απαίτησης επιστροφής χρημάτων που δαπάνησαν εκ μέρους της γεννήσασας μητέρας οι γενετικοί γονείς στην περίπτωση που, για παράδειγμα, πυ το δικαστήριο κρίνει ότι η γεννήσασα μητέρα δεν φρόντισε αρκούντως το έμβρυο. [Π.χ. μπορεί να μηνυθεί ότι έπινε αλκοολούχα ποτά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης].
Τρίτον, το νομοθετικό πλαίσιο κάλλιστα θα ρέπει προς απαγόρευση του δικαιώματος της γεννούσας μητέρας (η οποία μπορεί να άλλαξε γνώμη μετά την σύλληψη) να κάνει άμβλωση – με το ζευγάρι στο οποίο ανήκει το γενετικό υλικό να απαιτεί από το δικαστήριο την κύηση ως το τέλος, στέλνοντας μάλιστα δικαστικούς κλητήρες να αποσπάσουν το νεογνό μετά τον τοκετό.
Αυτά τα έκτροπα είναι η λογική συνέπεια κάθε νομικού πλαίσιου. Ευτυχώς το σημερινό νομικό δίκαιο δεν προβλέπει – ακόμα – τίποτε απ’ όλα αυτά. Όμως, το άρθρο 7 που φέρατε κάνει μια αναφορά στις ένθετες μητέρες, όπως τις λέτε. Τι λέει; Δίνετε στην Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής το δικαίωμα και την υποχρέωση να “ρυθμίζει κάθε θέμα σχετικό με τις ένθετες μητέρες”.
Έτσι ανοίγει ο δρόμος προς τη δυστοπία, προς νομοθετικές ρυθμίσεις που μόνο λόγο ύπαρξης θα έχουν τη σταδιακή εμπορευματοποίηση της διαδικασίας και την απόδοση ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Εδώ πρέπει να βάλουμε και την ταξική διάσταση: Ως επί το πλείστον καμία πλούσια γυναίκα δεν θα γεννήσει το μωρό φτωχών ανθρώπων. Το ανάποδο θα γίνει. Ξέρετε πολύ καλά τι σημαίνει αυτό.
Ήδη το άρθρο 7 δειλά-δειλά εισάγει την ιδέα της διαδικασίας ανεύρεσης παρένθετης μητέρας από τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Γιατί να υπάρξει μια τέτοια διαδικασία, κύριε Υπουργέ; Το να είναι διατεθειμένη η Ελένη, η Μαρία, η Κατερίνα να γεννήσει το βιολογικό τέκνο της αδελφής της, μιας φίλης της, μιας συντρόφισσάς της ως πράξη αλληλεγγύης προς άνθρωπο που γνωρίζει, που σέβεται, που αγαπάει, προς άνθρωπο με τον οποίο συμπάσχει που δεν μπορεί να κάνει παιδί, είναι κάτι όμορφο. Αλλά το να γίνεται «συνοικέσιο» μεταξύ ζευγαριών που θέλουν να αποκτήσουν παιδί και γυναίκας ένθετης –όπως τη λέτε- υπό την επίβλεψη Ανεξάρτητης Αρχής που ορίζει η νομοθεσία, είναι το πρώτο βήμα προς την εμπορευματοποίηση, η οποία θα παρεισφρήσει αρχικά ανεπίσημα. Πώς;
Λέτε: Δεν μπορεί να γίνει πληρωμή για την «ενοικίαση» της μήτρα της Κατερίνας ή της Μαρίας, αλλά μπορεί να υπάρξει καταβολή χρημάτων έναντι του ιατρικού κόστους αρχικά, της περίθαλψης της γεννούσας γυναίκας. Κάποια στιγμή μπορεί να υπάρξει και μια αποζημίωση για τον χρόνο της, γιατί χάνει όλον αυτόν τον καιρό που πηγαίνει στους γιατρούς, που δεν μπορεί να μετακινηθεί προς την εργασία της προς το τέλος της κύησης κλπ. Που χάνει εισοδήματα. Να πώς μπαίνει λίγο-λίγο η εμπορευματοποίηση. Πριν το καταλάβουμε, αυτό που ξεκίνησε ως μια πράξη συγκινητικής αλληλεγγύης σε συνάνθρωπο που αδυνατεί να κυήσει, θα καταντήσει σε νομικό πλαίσιο που μετατρέπει τη μήτρα της γυναίκας σε ιδιωτική προς ενοικίαση ιδιοκτησία.
Γι’ αυτό όχι μόνο δεν χρειάζεται, αλλά δεν πρέπει να υπάρχει ειδικό νομικό καθεστώς για τις λεγόμενες από εσάς ένθετες γυναίκες.
Θα ρωτήσει κάποιος ή κάποια: Καλά, εσείς στο ΜέΡΑ25 δεν θέλετε οι γυναίκες να έχουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα στις μήτρες τους; Και αν ναι, τότε γιατί να μην μπορούν να τις νοικιάζουν κιόλας;
Απαντάμε. Εμείς απαιτούμε το δικαίωμα της γυναίκας στο σώμα της όπως ακριβώς απαιτούμε το δικαίωμα στην ψήφο για κάθε πολίτη, το δικαίωμα στην ελευθερία. Η άγρια ομορφιά των πολιτικών αυτών δικαιωμάτων είναι ότι δεν είναι προς πώληση ούτε προς ενοικίαση.
Ναι, η ψήφος είναι δική μου. Όμως, έχω το δικαίωμα να ζω σε μια χώρα που, ενώ μου δίνει τη δυνατότητα να τη δίνω σε όποιο κόμμα ή πολιτικό θέλω, δεν μου επιτρέπει να την πουλάω ή να την ενοικιάζω.
Ναι, το σώμα μου είναι δικό μου, αλλά έχω το δικαίωμα να ζω σε μια κοινωνία που δεν μου επιτρέπει να πουληθώ σε ένα δουλεμπόριο για να πάρω ένα μεγάλο ποσό για να βοηθήσω την οικογένειά μου.
Ναι, τα νεφρά είναι δικά μου. Αν η γυναίκα μου ή το παιδί μου ή ένας φίλος μου χρειαστεί νεφρό, δικαιούμαι να το δωρίσω, αλλά έχω το δικαίωμα να ζω σε μια κοινωνία που δεν μου επιτρέπει να το πουλήσω!
Το ίδιο και με τη μήτρα μιας γυναίκας. Έχει δικαίωμα ως πράξη αλληλεγγύης και αγάπης να κυήσει μέσα της βρέφος άλλης γυναίκας, αλλά έχει και το δικαίωμα να ζει σε μια κοινωνία που δεν της επιτρέπει να νοικιάσει τη μήτρα της, μια κοινωνία που –αντίθετα με το άρθρο 7 σας- δεν επιτρέπει στο κράτος να λειτουργεί, στην ουσία, ως ατζέντης ενοικιαζόμενων προσφερομένων μητρών.
Είμαστε σαφείς:
-
Έξω το κράτος και οι αγορές από τις μήτρες των γυναικών.
-
Κανένα ειδικό νομοθετικό πλαίσιο ή νομοθετική πρόβλεψη για τις ένθετες μητέρες.
Κλείνω, κύριε Πρόεδρε, λέγοντας γι’ άλλη μια φορά ότι μόνο η γυναίκα έχει δικαίωμα στο σώμα της. Αυτό τον καιρό, ένα τσουνάμι πατριαρχικού και ταξικού ρεβανσισμού εναντίον αυτού του δικαιώματος της γυναίκας έχει ξεκινήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, πρόσφατα, με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, του Supreme Court, να καταργήσει το δικαίωμα της γυναίκας στην άμβλωση –όχι να καταργήσει τις αμβλώσεις, να καταργήσει το δικαίωμα γυναίκας στην άμβλωση.
Όμως, πρόκειται για ένα τσουνάμι που έρχεται σιγά σιγά και στην Ευρώπη –όχι ειδικά στην Ελλάδα στην Ευρώπη γενικότερα. Το τσουνάμι αυτό στη χώρα μας έρχεται, ίσως και υποσυνείδητα, τυλιγμένο στα εθνικιστικά χρώματα της δήθεν κοινωνίας που αγωνιά για το δημογραφικό, από πολιτικές δυνάμεις που με τις ολιγαρχικές πολιτικές τους διώχνουν τα νέα μας παιδιά στο εξωτερικό. Μην ξεχνάμε αυτό το παράδοξο.
Παράλληλα με την εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος, στην οποία ο ιδιωτικός τομέας της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής πρωτοστατεί, και η οποία θα πάρει τρομακτικές διαστάσεις μόλις ενεργοποιηθεί το κράτος-ατζέντης της ενοικίασης προσφοράς μητρών, οι γυναίκες σήμερα στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στη Δύση αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη αντεπίθεση ρεβανσισμού της πατριαρχίας κατά τον 21ο αιώνα.
Εμείς, το ΜέΡΑ25, είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε το νέο φεμινιστικό κίνημα να αντισταθεί και το μήνυμά μας είναι απλό:
-
Ναι, στη στήριξη γυναικών και ζευγαριών που παλεύουν να κάνουν ένα παιδί
-
Ναι, στη στήριξή τους, αφού κάνουν το παιδί
-
Αλλά μακριά το κράτος και οι αγορές από τις μήτρες των γυναικών.
