Η πατριαρχία είναι πάντα συστημική. Αναπαράγεται μαζικά, συστηματικά και ανεξάρτητα από το ατομικό ήθος και τις προσωπικές επιλογές. Ξεπερνά, με άλλα λόγια, τα όρια της «προσωπικής ευθύνης» – μια έννοια που η κυβέρνηση έκανε πιπίλα εν μέσω πανδημίας για να αποποιηθεί των ευθυνών της. Το ίδιο κάνει και μια συστημικά πατριαρχική κοινωνία: αρνείται να αποδεχθεί την συλλογική ευθύνη της για την συστηματική βία εναντίον των γυναικών, που κάποτε παίρνει τη μορφή σωματικής βίας ενώ άλλες φορές εμφανίζεται ως ψυχολογική βία ή εθιμική εκμετάλλευση.

Η συστημική πατριαρχία εκφράζεται με πολλούς, αλληλοσυνδεόμενους τρόπους. Από τον βιασμό εντός ή εκτός του σπιτιού, μέχρι και την πιο αθώα έκφανσή της όταν, για παράδειγμα, σε μια συνεδρίαση κάποιου συλλόγου ή πανεπιστημιακού τμήματος θεωρείται «λογικό» μια γυναίκα-συνάδελφος να είναι εκείνη που θα κρατήσει τα πρακτικά ή θα φτιάξει τον καφέ.

Στην Ελλάδα, το γυναικείο κίνημα χρειάστηκε τουλάχιστον τέσσερα κύματα για να αντιπαλέψει την συστημική πατριαρχία. Το πρώτο παρουσιάστηκε περισσότερο από έναν αιώνα πριν, με γυναίκες όπως η σπουδαία Καλιρρόη Παρρέν που ηγήθηκαν τον αγώνα για τα γυναικεία δικαιώματα. Το δεύτερο κύμα ήρθε με τις αντάρτισσες και τα στελέχη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ που έκαναν την μεγάλη διαφορά, τουλάχιστον έως ότου το εμφυλιοπολεμικό κράτος ανατρέψει, υπέρ της συστημικής πατριαρχίας, τις κατακτήσεις εκείνες. Το τρίτο κύμα ήρθε με την Μεταπολίτευση και τις κομματικές γυναικείες οργανώσεις (ΟΓΕ, ΕΓΕ, ΚΔΕ) που βοήθησαν να αλλάξει το 1983 το απίστευτα πατριαρχικό οικογενειακό δίκαιο (π.χ. την κατοχυρωμένη προίκα). Και τέλος στις αρχές της δεκαετίας του 1980 το κύμα των αυτόνομων φεμινιστριών (π.χ. το περιοδικό «Σκούπα») που έθεσε το θέμα του φύλου πιο έντονα στο τραπέζι του διαλόγου, αποκόπτοντάς το από τα γενικότερα ζητήματα εκμετάλλευσης και δικαιωμάτων.

Μέχρι που φτάσαμε στο 1990, με την έλευση των ιδιωτικών καναλιών που παλιννόστησαν την συστημική πατριαρχία με τρόπο που δεν διαφέρει (όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του και την εχθρότητα απέναντι στην γυναικεία χειραφέτηση) από τον τρόπο που το εμφυλιοπολεμικό κράτος στράφηκε εναντίον των γυναικείων κατακτήσεων στην Ελεύθερη Ελλάδα εν μέσω Κατοχής. Η επιστροφή των καλλιστείων, η «καθιέρωση» της εικόνας της γυναίκας-γλάστρας που είναι το αντικείμενο του πόθου του κάθε padre padrone – αυτή την τυραννία του πατριαρχικού θεάματος συνεισέφεραν τα κανάλια των ολιγαρχών μεγαλοεργολάβων.

Ήταν ένα τεράστιο πλήγμα εναντίον όλων των προηγούμενων αγώνων του γυναικείου κινήματος, κι ένας μεγάλος αρωγός κάθε μορφής βίας εναντίον κοριτσιών, γυναικών αλλά και αγοριών και ανδρών – καθώς η συστημική πατριαρχία, εν τέλει, τρομοκρατεί και βιαιοπραγεί πάνω σε όλους, ανεξάρτητα φύλου. Στο βαθμό που το πολιτικό μας σύστημα ελέγχεται πλήρως από την ίδια αυτή ολιγαρχία που, μέσω των μέσων, ελέγχει την Αισθητική, τα κόκκινα δάνεια, την Παιδεία, την Δικαιοσύνη και την Αστυνομία, οι κακοποιήσεις και η έμφυλη βία συνδέονται αναπόσπαστα με το πολιτικό σύστημα!

Το ΜέΡΑ25 ιδρύθηκε και μπήκε στη Βουλή για να ενισχύσει τους αγώνες κόντρα στην ολιγαρχία και την συγκάλυψη κάθε αθέμιτης, εκμεταλλευτικής εξουσίας. Ο αγώνας εναντίον της συστημικής πατριαρχίας είναι, συνεπώς, βασικός λόγος ύπαρξής μας κι ένας Νέος Φεμινισμός, ακηδεμόνευτος αλλά βαθιά πολιτικός, βασική μας επιδίωξη.

Ακολουθεί απόσπασμα από την ομιλία μου στη Βουλή την 25η Φεβροουαρίου 2021

Η συντηρητική παράταξη διαχρονικά συνεισέφερε στην οικοδόμηση και διατήρηση της συστημικής πατριαρχίας. Ναι, είναι αλήθεια έχουν υπάρξει σπουδαίες αστές γυναίκες, όπως η έξοχη Καλλιρρόη Παρρέν με την «Εφημερίδα των Κυριών», που από τον 19ο αιώνα παλεύουν να ρίξουν αυτό το τείχος, το φράγμα της σιωπής.

Όμως, οι πρώτες που το έριξαν επί της ουσίας ήταν οι αντάρτισσες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, οι οποίες πολέμησαν, όχι μόνο κόντρα στους ναζί, αλλά πολέμησαν και κόντρα στον πρότερο τρόπο ζωής τους κάτω από την μπότα της στυγνής πατριαρχίας.

Η εμφυλιοπολεμική Δεξιά έκανε τα πάντα για να τις επιστρέψει στον γύψο της πατριαρχίας, για τη διατήρηση του δικαιώματος των ανδρών στη βία απέναντι στις γυναίκες. Mε μεγάλη βοήθεια από εκπροσώπους, ιδίως γυναίκες, της συντηρητικής παράταξης. Άλλωστε, πολλές φορές οι χειρότεροι εχθροί των γυναικών είναι οι ίδιες οι γυναίκες, όπως και στη Νότια Αφρική οι αστυνομικοί του καθεστώτος απαρτχάιντ ήταν κατά πλειοψηφία μαύροι.

Μια παρένθεση εδώ, για να είμαστε ξεκάθαροι: Ο βιασμός δεν έχει καμία σχέση με το σεξ. Είναι πράξη βίας και απόπειρα επέκτασης της πατριαρχικής εξουσίας στο θύμα. Δεν αφορά τις κοινή συναινέσει σεξουαλικές προτιμήσεις ενηλίκων, είτε είναι ετεροφυλόφιλοι είτε είναι ομοφυλόφιλοι.

Να σας θυμίσω τι είχε γίνει σ’ αυτήν την Αίθουσα το 1983. Να σας θυμίσω πως σύσσωμη η Νέα Δημοκρατία είχε καταγγείλει και είχατε αποχωρήσει, όταν ψηφιζόταν σ’ αυτήν την Αίθουσα τότε από το ΠΑΣΟΚ – εκείνο το ΠΑΣΟΚ που δεν είχε καμία σχέση με το σημερινό- το πιο προοδευτικό Οικογενειακό Δίκαιο στη χώρα. Εσείς καταγγείλατε και φύγατε, η παράταξή σας. Και σαν να μην έφτανε αυτό, όταν γίνατε το 1989 κυβέρνηση, η Κυβέρνηση Μητσοτάκη του Πρεσβύτερου έδωσε διέξοδο στα αδιέξοδα όνειρα των εργολάβων, νταβατζήδων κατά Κώστα Καραμανλή, για να μονοπωλήσουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν είναι καθρέφτες της κοινωνίας απλά, είναι διαμορφωτές. Δίνοντάς τα στους πλειοδότες ολιγάρχες, κάνατε το πρώτο βήμα τότε, το 1989, για να θάψετε τον πολιτισμό. Γιατί η διαδικασία της πλειοδοσίας, στην τηλεόραση ιδίως, δεν είναι ότι παράγεις μια εκπομπή και την πουλάς στους τηλεθεατές. Δεν είναι σαν πατάτες και ντομάτες. Αυτό που κάνει η ιδιωτική τηλεόραση είναι ότι εγκλωβίζει την προσοχή του κοινού με εικόνες ανατριχιαστικού κιτς και μετά την πουλά στους διαφημιστές. Έτσι χτίζεται η νεοφιλελεύθερη τυραννία του θεάματος και της προπαγάνδας.

Κάπως έτσι χτίστηκε κι εδώ, με μπροστάρηδες απ’ έξω τον μεγάλο Ρούπερτ Μέρντοχ, που πλούτισε στη βάση της αρχής ότι ποτέ κανένας δεν έχασε χρήματα υποτιμώντας τη νοημοσύνη του κοινού, και τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, που πλούτισε στη βάση μιας άλλης αρχής, ότι τίποτα δεν εγκλωβίζει την προσοχή του κοινού περισσότερο από την εικόνα της γυναίκας-γλάστρας-εργαλείο. Το lifestyle που ξεκινάει με την ιδιωτική τηλεόραση των ολιγαρχών, στη βάση της πλειοδοσίας, έφερε την πλήρη εμπορευματοποίηση κορμιών και ψυχών, με μια αισθητική Χιου Χέφνερ, από το Nitro μέχρι τον Μαστοράκη στον ΑΝΤ1. Επέστρεψαν έτσι τα καλλιστεία, γέμισαν τα πλατό με γυναίκες-γλάστρες-αντικείμενα, που ο κάθε padre padrone έβλεπε και βλέπει ως πραμάτεια.

Και έτσι μεταλλάχθηκε η πατριαρχική εξουσία, που πάντα ταλαντευόταν μεταξύ της εικόνας της γυναίκας-αγίας και της εικόνας της γυναίκας-πόρνης. Αυτή η πλήρης και βίαιη εμπορευματοποίηση της γυναίκας άνοιξε το δρόμο για τη βίαιη εμπορευματοποίηση όλων, και των παιδιών και των νέων ανδρών, gay και straight. Το life style σας, παράλληλα, έσβησε το φως της ενημέρωσης.

Αντί για ερευνητική δημοσιογραφία, ριάλιτι.

Αντί για δημοσιογραφία, κουτσομπολιό.

Αντί για διάλογο, παράθυρα και κλειδαρότρυπες.

Και εσείς του ΣΥΡΙΖΑ, κάνατε κάτι διαφορετικό; Κάνατε κάποια ριζική αλλαγή στην ιδέα της πλειοδοσίας των ιδιωτών; Όχι. Απλά ποντάρατε σε κάποιους ολιγάρχες που θα δημιουργούσαν ένα δίπολο, ένα δυοπώλιο, κάποιοι από αυτούς να στηρίζουν εσάς, κάποιοι τους άλλους. Τελικά, σας πούλησαν οι δικοί σας ολιγάρχες. Γιατί να το κρύψουν άλλωστε; Ό,τι όφειλαν από το 1989, το όφειλαν στον Μητσοτάκη τον Πρεσβύτερο…

Ας είμαστε ειλικρινείς. Είμαστε εδώ σήμερα επειδή μία νέα γυναίκα άνοιξε το στόμα της. Μίλησε και τα λόγια της έσπασαν το ένα «απόστημα» μετά το άλλο, βάζοντας και τον Πρωθυπουργό σε δύσκολη θέση. Το «απόστημα» αυτό δεν είναι επιδερμικό, δεν ξεριζώνεται με μία ηλεκτρονική πλατφόρμα ή με κάποιον κατάλογο του Υπουργείου Δικαιοσύνης ή της ΕΛΑΣ. Οι ρίζες του «αποστήματος» πάνε βαθιά. Ξεκινούν από την προ-καπιταλιστική πατριαρχεία, ενισχύονται με τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής και γίνονται turbo πια, όταν έρχονται σε επαφή με αγορές που νέμεται η διεθνής ολιγαρχία, με τα πρωτοπαλίκαρα της τρόικας που καταργούν την κυριαρχία, που καταργούν τη Δημοκρατία.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αυτό που βλέπουμε σήμερα σε αυτή τη συνεδρίαση είναι η άλλη όψη της χρεωκοπίας. Μαζί με την οικονομική κατάρρευση του 2010, κατελύθη το κράτος δικαίου σ’ αυτή τη χώρα, όπως ήταν και φυσιολογικό. Σημαδιακή στιγμή η Άνοιξη του 2012, όταν προσγενής με τη Χρυσή Αυγή η πολιτεία μετετράπη σε κράτος «βιαστή» εκ μέρους των νοικοκυραίων, αγοραστών κορμιών ερειπίων. Ήταν τότε που ο κ. Χρυσοχοΐδης από την ίδια θέση που του έχετε δώσει σήμερα έδωσε εντολή για τον σωματικό και ψυχολογικό βιασμό, για τη δημόσια διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών.

Νοιάζεστε, κυρίες και κύριοι της Συμπολίτευσης, για τη Δημοκρατία και για τις ευάλωτες γυναίκες; Δείτε σήμερα κιόλας στο «YouTube» το ντοκιμαντέρ της Ζωής Μαυρουδή «Ερείπια: Το χρονικό μιας διαπόμπευσης» και στοχαστείτε το θράσος του κ. Μητσοτάκη να παραδίδει μαθήματα ήθους, δημοκρατίας και ευαισθησίας απέναντι στα θύματα της βίας, όταν αυτή τη στιγμή έχει επιλέξει τον ίδιο κ. Χρυσοχοΐδη για να του παραδώσει όχι μόνο τη δημόσια ασφάλεια, το οικογενειακό άσυλο -θυμάστε την οικογένεια Ινδαρέ-, αλλά και τα πανεπιστήμια και τους πρόσφυγες και δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Δεν είναι καν πλέον θέμα Δημοκρατίας. Είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αυτή τη χώρα.

Για εμάς, για το ΜέΡΑ25, ο αγώνας για την ολιγαρχία, ο αγώνας για να σπάσει η ολιγαρχία, για την απελευθέρωση από το χρέος πάει χέρι-χέρι με έναν Νέο Φεμινισμό.

Διατρανώνουμε πως χωρίς απελευθέρωση από την ταξικότητα, τα μνημόνια και την τυραννία της ολιγοπωλιακής αγοράς, γυναικεία απελευθέρωση δεν υπάρχει.

Χωρίς πάταξη της πατριαρχίας, η ταξικότητα, ο αυταρχισμός και ο βιασμός ψυχών και κορμιών θα διαιωνίζεται.

Όσο οι γυναίκες καθυποτάσσονται, τόσο θα ενισχύεται η πατριαρχική «ιδιωτικομανία». Και όσο ενισχύεται η «ιδιωτικομανία», τόσο οι γυναίκες θα υποτάσσονται όλο και πιο βάναυσα. Η εξάρτηση από την αγορά σκλαβώνει τις γυναίκες, ακόμα και όταν κάποιες γυναίκες αποκτούν πλούτο και δύναμη στην αγορά. Αν και η αγορά είναι γραμματικά γένους θηλυκού, η εξάρτηση από την αγορά είναι η αιχμή του δόρατος της σύγχρονης πατριαρχίας.

Το μήνυμα του ΜέΡΑ25 σήμερα, από αυτό το bήμα, προς κάθε πολίτη της χώρας είναι ξεκάθαρο:

• Ό,τι έκαναν οι αστυνομικοί του κ. Χρυσοχοΐδη το 2012 στις ψυχές και στα κορμιά των οροθετικών γυναικών,

• Ό,τι έκαναν οι επιλεγμένοι από την πολιτεία μας -την πολιτεία της βίαιης πατριαρχίας- στις αθλήτριες, στους νέους άντρες, σε ηθοποιούς και σε προσφυγόπουλα…

…είναι σαν να τα έκαναν σε μας, σαν να τα έκαναν στα παιδιά μας. Για να εξασφαλίσουμε ότι αυτή η κρατική, μαζί με την κρυφή ιδιωτική, βία θα πάψει, το ΜέΡΑ25 βάζει τον Νέο Φεμινισμό στο κέντρο της ύπαρξής μας.