Η συλλογική μνήμη ενός ηρωικού παρελθόντος μετατρέπεται εύκολα σε μεμψιμοιρία από έναν λαό που νιώθει ότι, αντίθετα με τους προγόνους του, απέτυχε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Οταν ο απόηχος του ένδοξου παρελθόντος συνδυάζεται με τη μιζέρια της σημερινής κατάπτωσης, το αποτέλεσμα είναι ένα απαίσιο μείγμα υπεροψίας και μεμψιμοιρίας. Η μόνη διέξοδος από αυτή την παγίδα είναι το ρεαλιστικό διεθνικό όραμα.
Με ρωτούν αν υπάρχουν κοινά σημεία μεταξύ του Brexit και του εξευτελισμού που ζει η Ελλάδα στα χέρια της άτεγκτης τρόικας εδώ και μια δεκαετία. Απαντώ πως, ναι, παρά τις μεγάλες διαφορές, υπάρχει ένα κοινό σημείο: Πρόκειται για αυτόν τον συνδυασμό αντικρουόμενων συναισθημάτων που οδηγούν τους λαούς μας στην παράλυση: υπεροψία και μεμψιμοιρία.
Στην περίπτωση των Βρετανών, είναι εντυπωσιακό πως ο συνδυασμός αυτός διατρέχει όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Οι δεξιοί ευρωσκεπτικιστές οραματίζονται τη Βρετανική Αυτοκρατορία 2.0 (μια παγκόσμια αγορά με επίκεντρο το Λονδίνο που περιλαμβάνει τις τέως βρετανικές αποικίες) αλλά, παράλληλα, θεωρούν εαυτούς κάτι σαν ηττημένους εξεγερμένους που ζουν υπό τον ζυγό μιας ευρωκεντρικής ελίτ.
Οι φιλοευρωπαίοι που πασχίζουν να ανατρέψουν το Brexit ζουν υπό την εξίσου θλιβερή πεποίθηση ότι η εθνική κυριαρχία αποτελεί πολυτέλεια για μια χώρα της οποίας η σημασία φθίνει στο διεθνές στερέωμα. Την ίδια στιγμή, η ευρωσκεπτικιστική Αριστερά βλέπει το Brexit ως μια ευκαιρία να πάρει εκδίκηση από ένα κατεστημένο που την έβαλε στη γωνία από την εποχή της Μάργκαρετ Θάτσερ και για πάντα.
Το ίδιο ισχύει και στη δική μας περίπτωση. Η εθνικιστική Δεξιά ανατρέχει συνεχώς σε Μεγαλέξανδρους και Κόκκινες Μηλιές, τονίζοντας την ανωτερότητα της φυλής ενώ, την ίδια ακριβώς στιγμή, παρουσιάζει τον λαό μας ως το μόνιμο θύμα των ισχυρών. ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία υπεραμύνονται των δύο πρώτων Μνημονίων, με το επιχείρημα ότι έτσι κράτησαν την Ελλάδα στον «σκληρό πυρήνα» της ευρωζώνης επειδή η χώρα μας είναι πολύ… ανίσχυρη να πει όχι σε καταστροφικά για τον λαό μας «προγράμματα».
Από το 2015 προστέθηκε στο μνημονιακό τόξο ό,τι απέμεινε από έναν ΣΥΡΙΖΑ που και αυτός επιδίδεται στον ίδιο συνδυασμό μεγαλείου και μεμψιμοιρίας: Παραμείναμε όρθιοι, σαν ένα νέο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ… συνθηκολογώντας. Ημασταν πολύ αδύναμοι για να μην υπογράψουμε το 3ο και το 4ο Μνημόνιο, αλλά εμείς αποδείξαμε το μεγαλείο και την υπευθυνότητά μας… υπογράφοντάς τα.
Αν χαρακτηρίζει κάτι τη μνημονιακή Ελλάδα στο φαντασιακό της άρχουσας τάξης, αυτό είναι η κουλτούρα της αυτο-λύπησης που κρύβεται πίσω από την υπεροπτική μεμψιμοιρία την οποία υποκινεί το σύνολο του μνημονιακού Τόξου. Η άνευ όρων παράδοση κρύβεται έντεχνα μέσα στο περιτύλιγμα μιας αβάσταχτης υπεροψίας.
- Για τη Νέα Δημοκρατία, οι Ελληνες είμαστε ανώτεροι σε σχέση με «υποδεέστερους» γειτονικούς λαούς. Αλλά για να βρούμε το δίκιο μας πρέπει να πάμε στην «Ευρώπη» ως επαίτες.
- Για τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει να γιορτάσουμε ότι η πρώτη αριστερή κυβέρνηση ανέτρεψε τα σκοτεινά σχέδια του Σόιμπλε, κρατώντας τη χώρα στην ευρωζώνη. Αλλά, ως υπεύθυνοι αριστεροί, πρέπει και να αποδεχθούμε ως αυταπάτη την πεποίθηση που μας ένωσε το 2015 πως ένας μικρός λαός μπορεί να ευεργετήσει την Ευρώπη αποδρώντας από τη Χρεοδουλοπαροικία με ένα ΟΧΙ στο τοξικότερο δάνειο της Ιστορίας.
Και στις δύο περιπτώσεις, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ, η νομιμοποίηση της ήττας που ισοδυναμεί με τη σημερινή μας παγίδευση στο 4ο Μνημόνιο (που και τα δύο κόμματα έχουν επί της ουσίας αποδεχθεί έως το 2060) βασίζεται στη λογική της υπεροπτικής μεμψιμοιρίας που, με τη σειρά της, θεμελιώνεται σε μια διάθεση αυτo-λύπησης. Ουσιαστικά πρόκειται για την ολική επαναφορά της λογικής της Ψωροκώσταινας, σε μεταμοντέρνα βέβαια έκδοση.
Οπως στην εποχή του Λαϊκού Κόμματος, έτσι και τώρα η ελληνική ολιγαρχία στηρίζει την εξουσία της στο αφήγημα ενός ανεπρόκοπου λαού με ένδοξο παρελθόν. Tο νέο συστατικό της μεταμοντέρνας έκδοσης του αφηγήματος της Ψωροκώσταινας είναι η προσχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτή τη λογική με το αφήγημα ότι, το 2015, η συνθηκολόγηση ήταν «αναπόφευκτη» επειδή ο λαός μας, αν και ένδοξος, «δεν ήταν έτοιμος να στηρίξει τη ρήξη» με τη Χρεοδουλοπαροικία.
Μόνη υγιής αντίδραση σε αυτό το σύνδρομο είναι η απόρριψη τόσο της υπεροψίας όσο και της μεμψιμοιρίας. Δεν είμαστε ο περιούσιος λαός. Δεν είμαστε γενναιότεροι ή σπουδαιότεροι γειτονικών λαών. Αλλά, παράλληλα, δεν είμαστε τόσο αδύναμοι όσο μας λένε.
Και δεν δικαιούμαστε να υποτιμάμε τον λαό μας φορτώνοντάς τον με τις αμαρτίες της άρχουσας τάξης ή του πολιτικού συστήματος, είτε αυτό παίρνει τη μορφή τού «μαζί τα φάγαμε» είτε του «δεν ήταν έτοιμοι οι πολίτες να στηρίξουν τη ρήξη με την τρόικα». Αντίθετα, έχουμε την υποχρέωση να απορρίψουμε την αυτολύπηση, που είναι η άλλη όψη του νομίσματος της «μεγάλης ιδέας για τον εαυτό μας».
Τι σημαίνει αυτό επί του πρακτέου; Πώς απεμπολεί κανείς ταυτόχρονα την ψυχολογία της Ψωροκώσταινας και του περιούσιου λαού; Πρώτο βήμα είναι η καταγραφή όλων αυτών που πρέπει να γίνουν άμεσα ώστε να σταματήσει η ερημοποίηση της χώρας και η ανάδειξη αυτού του καταλόγου μέσα από συγκεκριμένο, λογικό, ρεαλιστικό πολιτικό πρόγραμμα. Δεύτερο βήμα, η ένταξη αυτού του προγραμματικού μανιφέστου, και του κόμματος που το καταθέτει ενώπιον των πολιτών, σ’ ένα πανευρωπαϊκό προοδευτικό πρόγραμμα και κίνημα.
Αυτά τα δύο βήματα εξασφαλίζουν, πρώτον, τον ρεαλισμό που υπερνικά τις αυταπάτες και, δεύτερον, την προοδευτική διεθνική συμμαχία που καθιστά το πρόγραμμα κοινό όραμα Ελλήνων, Γερμανών, Ιρλανδών, Πολωνών κ.λπ. Ούτε υπεροψία λοιπόν ούτε μεμψιμοιρία αλλά, αντίθετα, ευρωπαϊκός διεθνισμός και οικονομικός ορθολογισμός στην υπηρεσία της απ’ άκρο σ’ άκρο κοινωνικής απελευθέρωσης των Ευρωπαίων.
Αυτό το όραμα πρεσβεύει το ΜέΡΑ25 και το πανευρωπαϊκό μας εκλογικό σχήμα, η Ευρωπαϊκή Ανοιξη, που το βράδυ της δικής μας εθνικής εορτής –Δευτέρα 25 Μαρτίου– έχει την τιμητική της στο θέατρο Μποζάρ των Βρυξελλών.
Αντίθετα με τις θλιβερές εκδηλώσεις μνημονιακών δυνάμεων στην Αθήνα που κάποτε ήταν ριζοσπάστες (είτε στο πλαίσιο του πάλαι ποτέ ΠΑΣΟΚ είτε στον ΣΥΡΙΖΑ), τη Δευτέρα το βράδυ στις Βρυξέλλες θα βρεθούμε μαζί όλοι όσοι εργαστήκαμε σκληρά από τα τέλη του 2015 για να σφυρηλατήσουμε τη Νέα Συμφωνία για την Ευρώπη, στην οποία εμπεριέχεται το εκλογικό πρόγραμμα του ΜέΡΑ25 τόσο για τις ευρωπαϊκές όσο και για τις εθνικές εκλογές.
Μας φέρνει μαζί η πεποίθηση ότι η λύση πρέπει να είναι ευρωπαϊκή αλλά πως, για να είναι λύση, θα πρέπει να βασίζεται στη συνολική, ριζική ρήξη με την ευρωπαϊκή ολιγαρχία, με το Eurogroup, με την τρόικα, με το εγχώριο κατεστημένο κάθε χώρας. Σύνθημά μας το «Εντός της Ε.Ε. Εναντίον αυτής της Ε.Ε.»!
Δεν έχουμε αυταπάτες. Αυτή η Ευρώπη αποδομείται, καταρρέει. Αυτή η Ελλάδα ερημοποιείται. Ναι, μπορεί να αποτύχουμε. Ομως, το διεθνικό κίνημά μας θα είναι εκείνο που, υπερβαίνοντας τόσο την επικίνδυνη υπεροψία όσο και την ηττοπάθεια, είτε θα ανακόψει την ευρωπαϊκή κρίση είτε θα είναι εκεί για να μαζέψει τα κομμάτια μιας Ευρώπης που δεν κατάφερε να αποτρέψει τη διάλυσή της, μιας Ελλάδας που ασφυκτιά.
*Γραμματέας ΜέΡΑ 25
https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/188259_diethniko-politiko-orama-kontra-stin-yperoptiki-mempsimoiria
