Την περασμένη Τετάρτη, υπό την ιδιότητα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έβγαλε τον παραδοσιακό ετήσιο λόγο του στην έδρα του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο, στον οποίο παρουσίασε τη σημερινή «κατάσταση» της Ενωσης (α) όπως τη βλέπει επισήμως η Επιτροπή και (β) προτάσεις για το μέλλον της.
Σε μια πρόταση, ο λόγος του κ. Γιούνκερ μπορεί να χαρακτηριστεί ως το άκρον άωτον του συνδυασμού άρνησης της πραγματικότητας και ανούσιων προτάσεων.
Λίγες μέρες πριν, το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου, αναμένοντας την πολύκροτη ομιλία του κ. Γιούνκερ με τίτλο «Η κατάσταση της Ενωσης», το DiEM25 οργάνωσε εκδήλωση στο κατάμεστο θέατρο Μποζάρ των Βρυξελλών με θέμα «Η αληθινή κατάσταση της Ενωσής μας».
Εκεί, στην καρδιά της Ε.Ε., με συν-ομιλητές όπως ο Τζεφ Σακς (ο Αμερικανός οικονομολόγος που στάθηκε δίπλα μου κερί αναμμένο το πεντάμηνο του 2015 που δίναμε μάχη με την τρόικα) και ο έως πρότινος πρόεδρος του Ισημερινού Ραφαέλ Κορέα (επί των ημερών του οποίου στήθηκε με επιτυχία το παράλληλο σύστημα πληρωμών, αντίστοιχο με εκείνο που σχεδίαζα για τη χώρα μας), ο Φιλίπ Λεγκρέν (τέως σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), πάνω από 1.500 Ευρωπαίοι κάναμε, μαζί, την ειλικρινή ανατομία της παρούσας κατάστασης στην Ε.Ε., προτού παρουσιάσουμε τις προτάσεις του DiEM25 για το τι πρέπει να γίνει αν είναι: (α) η Ε.Ε. να σωθεί και (β) να αξίζει να σωθεί η Ε.Ε.
Ακολουθούν αποσπάσματα από την εισαγωγική ομιλία μου:
❝ O Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ θα ανακοινώσει το τέλος της ευρωπαϊκής κρίσης και την αρχή της ανάκαμψης ακόμα και της Ελλάδας. Πριν αξιολογήσουμε την άποψή του αυτή, καλό είναι να θυμηθούμε κάτι που είχε πει ο ίδιος ο κ. Γιούνκερ πριν από μερικά χρόνια: “Οταν τα πράγματα δυσκολεύουν πρέπει να λέμε ψέματα!“. Η λογική συνεπώς μας προτρέπει να ερμηνεύσουμε τα χαρμόσυνα νέα που μας κομίζει ως ένδειξη ότι η κατάσταση της Ενωσης είναι πολύ, πολύ κακή.
Πράγματι, στα αυτιά μας αντηχεί ακόμα η δήλωση του Εμανουέλ Μακρόν, από την αρχαία Πνύκα μάλιστα, ότι “η Ευρωπαϊκή Ενωση είτε θα ανακατασκευαστεί είτε θα θρυμματιστεί”. Οχι απλώς “μεταρρυθμιστεί” αλλά “ανακατασκευαστεί”. Φίλες και φίλοι, είναι προφανές ότι δεν μπορεί να έχουν δίκιο τόσο ο πρόεδρος Μακρόν όσο και ο κ. Γιούνκερ, ο οποίος θα ήταν σήμερα άνεργος εάν ο Μακρόν δεν είχε νικήσει τη Λεπέν στη βάση υποσχέσεων για την αναδόμηση της Ε.Ε. Οσο για τους εορτασμούς του τέλους της κρίσης στις οποίες μας καλεί ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συμμετάσχουμε, μια φράση του Ρωμαίου γερουσιαστή Τάκιτου αρκεί: “Δημιούργησαν μια έρημο και την αποκάλεσαν Ειρήνη”.
Ποια είναι η πραγματική κατάσταση της Ε.Ε. σήμερα; Πριν απαντήσουμε, αξίζει μια ιστορική αναδρομή. Η Ε.Ε. ξεκίνησε ως καρτέλ βαριάς βιομηχανίας το οποίο ανέπτυξε στις Βρυξέλλες μια γραφειοκρατία που διττό στόχο είχε (α) τη διαχείριση του καρτέλ και της διανομής των ολιγοπωλιακών κερδών του μεταξύ των ισχυρών και (β) τον πλήρη αποκλεισμό των “δήμων”, των λαών της Ευρώπης, από τις “δημοκρατικές” διαδικασίες στις Βρυξέλλες. Αργότερα, το καρτέλ στα θεμέλια της Ε.Ε. επεκτάθηκε ώστε να συμπεριλαμβάνει, πέραν της βαριάς βιομηχανίας, τους μεγαλοαγρότες της Κεντρικής Ευρώπης και ιδίως τους τραπεζίτες – των οποίων η ισχύς και εξουσία εντός του καρτέλ αυξήθηκε εκθετικά μετά το 1980.
Τα καρτέλ τα πάνε γενικά καλά στις εποχές των παχιών αγελάδων. Εκεί που αποτυγχάνουν είναι σε περιόδους κρίσης, όταν καλούνται να διανέμουν τις ζημίες, τσουβαλιάζοντάς τες στους ώμους των πιο αδύνατων. Καθώς η νομιμοποίησή τους στα μάτια της πλειοψηφίας των πολιτών φθίνει, οι “τεχνοκράτες” αναγκάζονται να βουλιάξουν πιο βαθιά στον βούρκο του αυταρχισμού για να μπορούν να επιβάλουν τις ολοένα και πιο αποτυχημένες πολιτικές τους. Ετσι, ολόκληρη η Ενωση πιάνεται στη δίνη αποτυχημένων πολιτικών που συνεχίζει το καρτέλ να επιβάλλει, επειδή εξυπηρετούν δικά του συμφέροντα, ενισχύοντας την κρίση και απαιτώντας όλο και μεγαλύτερες δόσεις αυταρχισμού για να επιβάλλονται.
Η ρημαγμένη χώρα μας, και η ατελείωτη κρίση της, δεν είναι παρά επώδυνο σύμπτωμα αυτού του φαινομένου. Η κυνική μεταφορά των ζημιών των γαλλογερμανικών τραπεζών στους ώμους των ασθενέστερων Ευρωπαίων πολιτών, δηλαδή ο συνδυασμός μνημονιακών δανείων, λιτότητας και ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας, έφεραν τη μόνιμη κρίση, την αναξιοπρέπεια, την ερήμωση. Κι όταν το 2015 οι Ελληνες εξεγέρθηκαν ειρηνικά και δημοκρατικά, το πνίξιμο της Ανοιξης της Αθήνας έστρεψε εκατομμύρια Ευρωπαίων εναντίον της Ενωσης και πολλούς στην αγκάλη του ξενοφοβικού εθνικισμού. Το Brexit ήταν μόνο η αρχή, ενώ η (καλοδεχούμενη) ήττα της Λεπέν σε καμία των περιπτώσεων δεν αναχαίτισε το ρεύμα του μεταμοντέρνου φασισμού.
Αντί οι εκπρόσωποι του βαθέος ευρωπαϊκού κατεστημένου να σκύψουν το κεφάλι ντροπιασμένοι, τολμούν, όπως ο κ. Γιούνκερ, να γιορτάζουν την (κίβδηλη) ανάκαμψη, τους (δήθεν) θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, τη μείωση της ανεργίας (την ώρα που μειώνονται κατακόρυφα οι καλές θέσεις εργασίας και φυτρώνουν παντού εξευτελιστικές δουλειές-κόλαφος για τα εργασιακά δικαιώματα), τους αύξοντες χρηματιστηριακούς δείκτες και τις τιμές πολυτελών σπιτιών (ελέω του πακτωλού χρήματος που τυπώνει ο κ. Ντράγκι, το οποίο προωθείται όλο προς τους ισχυρούς).
Αντιμέτωποι με αυτά τα νέα ρούχα του γυμνού αυτοκράτορα, έχουμε υποχρέωση να κατανοήσουμε βαθιά μέσα μας την πραγματικότητα: Η Ευρώπη μεταμορφώνεται σε ήπειρο όπου ευημερούν οι αριθμοί, ενώ υποφέρει η μεγάλη πλειοψηφία, για να μην ξεχνάμε τη ρήση του Γεωργίου Παπανδρέου που ίσχυε επακριβώς για την Ελλάδα της δεκαετία του 1960.
Μην έχετε καμία αυταπάτη, κύριε Γιούνκερ. Ναι, σήμερα, γιορτάζουμε. Οχι τα νούμερά σας. Οχι την ανύπαρκτη υπέρβαση της υπαρκτής κρίσης. Γιορτάζουμε το ότι απόψε, Σαββατόβραδο στις Βρυξέλλες, χίλιοι πεντακόσιοι άνθρωποι συνέρρευσαν στο θέατρο Μποζάρ για να δηλώσουμε όχι απλά ότι μια άλλη Ευρώπη είναι δυνατή, αλλά για να αποδείξουμε ότι αυτή η άλλη Ευρώπη υπάρχει ήδη.
Αυτός είναι ο ρόλος του DiEM25: να συμφιλιώσει Ευρωπαίους δημοκράτες απ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της ηπείρου μας ανεξάρτητα από κομματικές καταβολές, οικονομικές φιλοσοφίες, ορισμούς της “καλής καγαθής κοινωνίας” – και να μας θέσει όλους μαζί στην υπηρεσία του πρώτου πανευρωπαϊκού πολιτικού κινήματος το οποίο λέει στους εκπροσώπους του αποτυχημένου, αυταρχικού, ξοφλημένου ευρωπαϊκού κατεστημένου: Δεν μας πείθετε! Αποτύχατε! Ηρθε η ώρα για τον εκδημοκρατισμό της κεντρικής ευρωπαϊκής εξουσίας. Ή όπως λέμε στο DiEM25, η Ευρώπη είτε θα εκδημοκρατιστεί είτε θα διαλυθεί.
Για να υπάρχει Ευρωπαϊκή Ενωση το 2025, και να αξίζει τον κόπο να υπάρχει, θα πρέπει να παροπλιστούν οι λογιών λογιών κύριοι Γιούνκερ ώστε να προχωρήσουμε πρώτα στην πραγματική σταθεροποίηση των ευρωπαϊκών οικονομιών (αντί για τη σημερινή ενίσχυση των υπόγειων ανισορροπιών) και αμέσως μετά στο έναυσμα μιας πανευρωπαϊκής διαδικασίας συγγραφής εκ των κάτω ενός πραγματικού, αυθεντικά δημοκρατικού, ευρωπαϊκού Συντάγματος – με το οποίο θα αντικατασταθούν όλες οι καρκινοβατούσες “Συνθήκες” της Ενωσης (σημ. Αυτά τα δύο στάδια, σταθεροποίησης και εκδημοκρατισμού της Ευρώπης, περιγράφονται στο πρόγραμμα πολιτικής του DiEM25 “Μια Συμφωνία, ένα Νιου Ντιλ, για την Ευρώπη”).
Πολλοί μας ρωτούν: Γιατί τόση έμφαση στη δημοκρατία και τον εκδημοκρατισμό; Γιατί δεν μιλάτε πιο ξεκάθαρα περί σοσιαλισμού; Για δύο λόγους: Πρώτον, επειδή στην παρούσα χρονική στιγμή έχουμε ανάγκη, ως σοσιαλιστές, ως φιλελεύθεροι, ως έντιμοι πολίτες, να βρεθούμε όλοι μαζί απέναντι στο φάσμα που ο Σόιμπλε περιέγραψε τόσο έντονα με τη ρήση του στο πρώτο Eurogroup στο οποίο παραβρέθηκα “οι εκλογές δεν επιτρέπεται να αλλάζουν την οικονομική πολιτική”. Δεύτερον, επειδή εν τέλει δεν χρειάζεται. Ο Αριστοτέλης όριζε τη δημοκρατία ως το πολίτευμα στο οποίο κυβερνούν οι πολλοί, δηλαδή –εξ ορισμού– οι… φτωχοί.
Σε τελική ανάλυση, η πολιτική αφορά, όπως είχε πει σωστά ο Λένιν, το ερώτημα “Τι κάνει ποιος σε ποιον”. Και η δημοκρατία εξασφαλίζει στον καθένα τον έλεγχο της ζωής του και του τι γίνεται στο όνομά του. Η κρίση, η ανεργία, η μετανάστευση, τα επιτόκια των ομολόγων, όλα αυτά που σχολιάζουν οι οικονομολόγοι με ύφος ψευδο-επιστημονικό, δεν είναι καθόλου μα καθόλου δύσκολο να εξηγηθούν. Είναι η απόρροια υπερβολικής οικονομικής δύναμης στα χέρια ολίγων ανδρών και μιας-δυο γυναικών. Καθώς και μιας γραφειοκρατίας (π.χ. αυτής της οποίας ηγείται ο κ. Γιούνκερ) που υπηρετεί τα συμφέροντα αυτών των ολίγων κρατώντας τον δήμο εκτός της δημοκρατίας μας – φέρνοντας εις πέρας την αποστολή που τους εμπιστεύτηκαν οι διάφοροι Σόιμπλε: να μην επιτραπεί στις εκλογές να αλλάζουν το οτιδήποτε!
Ολα τα άλλα είναι λεπτομέρειες. Απόψε το βράδυ δεν μαζευτήκαμε εδώ να μιλήσουμε για τις λεπτομέρειες. Είμαστε εδώ επί της ουσίας. Είμαστε εδώ για να ταρακουνήσουμε την Ευρώπη. Εντονα. Αλλά και απαλά. Είμαστε εδώ για να απορρίψουμε τα απατηλά ψέματα περί τέλους της κρίσης και για να καταθέσουμε την προοδευτική ατζέντα πολιτικής του DiEM25, το “νιου ντιλ” για την Ευρώπη.
Καθώς φεύγουμε από το θέατρο αργότερα, ας φύγουμε μ’ ένα κοινό όνειρο: Το όνειρο ότι το 2019 οι λαοί της Ευρώπης, από το Ελσίνκι ώς το Πόρτο και από το Δουβλίνο ώς τα Χανιά, θα έχουν τη δυνατότητα να υποστηρίξουν με την ψήφο τους την προοδευτική, διεθνιστική ατζέντα μας για μια Ενωμένη Δημοκρατική Ευρώπη. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να μηνύσουμε στον κ. Γιούνκερ ότι το 2019 εκείνος και το ευρωπαϊκό κατεστημένο που τον κρατά στη θέση του θα μας βρουν μπροστά τους.❞
